भांगरभूंय | प्रतिनिधी
हिंदूंचो पौष म्हयनो लागलो काय गांवांतल्या खास करुन आमच्या जाण्ट्या बायलांच्या तोंडांतल्यान धालो गायनां आयलींना जाल्यार अजापाची गजाल.
धालो गे बाये धालो गे,
धालांनी खेळूया गे बाये धालांनी खेळूया,
एकठांय येवन रात जागोवया, गे बायें रात जागोवया,
गांवांगावांनी मांडार सात, णव… राती जागयत धालो गीतां गायत बायलां देवूळ वा मांडार एकठांय जाल्लीं दिसतलीं. मांड हो गांवचो पवित्र जागो. ज्या जाग्यार देवाचो वास आसता. थंय गांवचे लोक वात पेटयतात. गांवचें कसलेंय काम आसलें काय देवाक सांगणें, मागणें घाल्या बगर तें संपन्न जायना.
ह्या सणाक एक वेगळीच शैली आसा. दरेका घरांतली बायल धालो मांडार दिसुंकूच जाय, अशीय प्रथा आसा. कारण तो खास बायलांचो एक गांव सण. ज्या काळार बायलांक मेकळेपणान भोंवपाचें स्वातंत्र नाशिल्लें त्याच खातीर सगळ्यांची भेट जावपाचो हो एक जागो. मनांत जें कितें चल्लां तेवूय मेकळेपणान एकमेकां कडे ओतपाची संद. वांगडाच खंयचे बायलेच्या आंगांत कसलेय बरे गुण लिपिल्ले आसत, तर तेवूय मांडार जागे जाताले.
लोकनाच, लोककला, लोकगीतां हें गोंयचें गांवांगावांतलें कलांगण. धालो मांडार धालो खेळटना आमकां बायलांची हुशारकीय कळटाली. पयलींचो तेंप आनी आताचे दीस हातूंत जमीन- मळबाचो फरक आसा. त्यावेळार मांडार ह्यो थोड्यो राती बायलां उमेदीन सारतालीं. आतां तीं कामांक वतात. गेट टुगेदर करतात. पिकनिकीय जातात. धालोगीतां कोणें बरयलीं असोय प्रस्न कांय जाणां मनांत हाडटात…तांचें दुर्दैव हेंच तर आसा.
धालोमांडार मेळ जाल्ल्यान विविध लोकनाच आनी गीतां जल्माक आयलीं. हींच गीतां आयज मेरेन धालांमांडार गाजतना दिसतात. कितलें सोबीत. आतांच्या कामाक वचपी बायलांक रातची न्हींद जाय आसता. मागीर ती येवंक वडी काडीत हे खातीर तांकां पयशें भरचें पडटले म्हळ्यार फायन अशेंय जांट्यानी केलां. हाचे फाटलो हेतू धालो गोंयचें बारिक सारीक रितीरिवाज राखून दवरप इतलोच आसता. गावांतल्यो सुनो बी धालो मजा करीत खेळटात.
पौष म्हयन्याक सुन म्हयनो, मालण म्हयनो अशेंय म्हणटात. हो खंय खूप खर म्हयनो. कसलीच धार्मीक तशीच मंगल कार्यां करप वा ते विशीं उलोवप लेगीत करप म्हळ्यार अमंगल घडटा असो समज आयज लेगीत आसा. नव्या लग्न जाल्ल्या व्हंकलांक तिच्या घरा धाडप ना, आमोरेर मेळत थंय भोवप ना, अशेंय जांटीं सांगतात.
धालोमांड खेळचे पयलीं तो नितळ करतात. धालांक पुनवेक वा ऊमाशेक उबीं रावतात. मांडार सटी मायेक फुलां माळटात. गांवच्या धा जाण मेळून राखणदाराचें मानपान दितात. सवायशिणीं बायलो दोन भागांनी साखळी कशी रचून धालांक उबीं रावतात. एकामेकांच्या भेंडांक घट्ट दरुन फाटीं फुडें सरत धालोगीतांक रंग भरतात.
गोंयात धालांचो उत्सव म्हळ्यार मातेक नमन करप आसता. बायलां जाय तसो शिंगार करून धालामांडार धालो खेळपाक वतात. शिंयाचे दीस आशिल्ल्यांन गरम कपड्याचो आसपाव आयलोच आनी आजेची गोधडी. गांवच्यो बायल्यो णववारी कापडां, फातीं माळून रातच्या धा वरांचेर मांडार जमतात. धालांगीतां गायत बायलां आवाजान मांड रंगता. दरेका गांवांत धालो खेळपाची रीत आसा, तश्योच त्यो खेळटात.
निमण्यी राती रातभर धालो खेळटात. फांतोडेर रथ नाचयतात, रंभाच्या फुगडेंत सगळी रमतात. ते फुगडेंत सगळीच वांटेकार जायनात. रंभा भारार आसता. आनिकूय बायलांक भार येता. अशें कितें जाल्यार बाकीच्यो बायलो चुकमूक मागतात. खेळांत रंगलेल्यो धालो निमण्यो बायल दादल्यांच्या भेसांत, शर्ट घालून, फेटो बांदून, माथ्यार कळशी घेवन मांडार तशी घराघरांनी नाचत भोंवता. कांय गांवांनी न्हवरो- व्हंकल म्हणटात तशेंच पिंगळीय म्हणटात.
फांतोडेर बांयचे उदक हाडून रंभांचेर मारतात, तिचो भार निवळटा. धालांचो मांड सोपता म्हणसर दनपार जाता. त्या दिसा मुगांचे गोडशें करतात. धालो सोंपताच मकर संक्रांतीची तयारी. धालां दिसाच आमगेर येवचे आं हीं आमंत्रणाय आसतात. गांव म्हळ्यार गांव सणाची मजा, हांसत खेळत घेवपाची.
सोनाली सु. पेडणेंकार
9923046779
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
