भांगरभूंय | प्रतिनिधी
म्हाका याद आसा हांव लहान आसतना आमच्या व्हरांड्यांत भिक्षा मागुंक हतयाक घेवन भोंवाताले. म्हाका तेन्ना कितली उत्सुकता जाताली तें अजून याद जाता. आमी तेन्ना हतयाक नाल्ल, केळीं, घरे दितालीं आनी माहुताक भिक्षा. तेन्ना भोंवपाक आनी किल्ले पाळोवपाक हतयाचेर बसून वचपाची उमेद आसताली. देवळाचे हती पळोवन दिसतालें की “वा, ह्या हतयांचे कितले लाड आनी सेवा जाता आसतली”?
पूण आतां जाणवता की जें दोळ्यां मुखार दिसता तें खरें आसताच अशें ना. यूट्यूब, सोशल मिडीया आनी एनजीओच्या व्हिडीयो फुटेजींनी खऱ्यो गजाली मुखार हाडल्यात. हती रानांत कळप करून भोंवणारो प्राणी. ताच्या कळपांत आवय, आजी, मावशी, भाव, भयण आसता. ह्या कळपान सगळ्यांत वयस्कर मादी “मेट्रीआर्क” म्हणून कळपाची राखण करता. हीच मेट्रीआर्क तांकां कशें स्थलांतर करपाचें तें दाखयता. त्या भायर; आवय आनी पिलाच्या मोगाची कल्पना पसून आमी करूं शकनात, इतलो तांचो मोग आसता.
तशें पळयल्यार जंगली हती कितलो खतरनाक प्राणी; पूण ह्याच जनावराक क्रूरपणा करून गुलाम करतात. हेच खातीर ल्हान पिलाक आवय आनी कळपा पसून तोडून ताचें अपहरण करतात. ते पील खूब भिता, आवाज करता, रडटा, पूण ताका ताची आवय परत केन्नाच दिसना. उरफाटें ताका दीस रात मारतात, इलेक्ट्रीक शॉक दितात, काळखांत बंद करुन दवरतात. कांय तेंपान जंगली हतयाक पाळिल्लो गुलाम करतात. हतयाक तांचो माहुत ‘बुलहूक’ दाखोवन भेश्टायता. ताचेर नियंत्रण दवरपाक. बुलहूक तोंपचो न्हय म्हणून हती गुलामी करून आपले दीस काडटा. बुलहूक म्हणजे लाकडाच्या दाण्यार लोखणाचो हुक, जो हतयाक नियंत्रीत करपाक वापरतात. हेच खातीर हती केन्नाय ‘पिसॉ’ जावन लोकांक मारता. आपलो राग काडपाक.
जेन्ना आमी प्राणीसंग्रहालयाच्या पांजऱ्यांत, देवळांत हतयाक तकली उजव्या- दाव्यान हालयतना पळयतात, तेन्ना ताचो अर्थ ‘स्ट्रेस’ आसता. चवथीक ज्या गणपतीची आमी पूजा करतात, ताच्या अवताराक 23 वरां सांखळी बांदून दवरतात. पर्यटकांक व्हरपी हतयांक बंबल फुट, टीबी, न्यूमोनिया, गँगरीन आसून पसून कामाक लायतात आनी फाटीर वजन दवरून ताच्या कण्याची अवस्था पिड्ड्यार करतात.
हे बाबतींत आमी नागरीक किदें करूं शकतात? आतां भारतान 2019 हती पाळल्यात. सुप्रीम कोर्टांन तांकां जंगली जनावराचो दर्जो दिवंक ना. बरी गजाल म्हणजे आतां हतयां खातीर रेस्क्यू वाइल्डलायफ सओएस सारके एनजीओ काम करतात.
रोबोट हती लोकप्रीय जावपाक लागल्यात. ते देवाक भोंवडायतात. हतयां विशीं ही म्हायती आशिल्ल्यान आतां लोक तांकां देवळान पळोवंक सोदिनात, पर्यटक पसून विचार करपाक लागल्यात. हतयाचो काय उपेग आमच्या मनोरंजना खातीर करूंकना जाल्यार ताची रानांतली संख्या वाडटली. हतीक अभयारण्यांत पळोवया; सर्कशींत, देवळांनी ताचें कांय काम ना.
– श्वेता रामाणी
मुंबय
कोणाक सैमा विशीं बरोवपाक जाय, जाल्यार सकयलो दिल्लो अर्ज भरचो : bit.ly/naturewriters
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
