भांगरभूंय | प्रतिनिधी
भातां पिकान लंग जातत. थोडेजण पिकलालां कापून घरांत हाडून मळटत. थोडेजण कांडूनय हाडटत. दिवाळेक नेया सुरय तांदळांचो पायक करूंक. नेया तांदळांच्या पायसाची देवाक आनी मेल्ल्या – गेल्ल्यांक वाडी. पायसाक जाये ते तांदूळ वायनार कांडले. केलो पायस. सगळांच घरचे घरा. तेन्ना खूंय आसल्यो गावांनी गिरणीं. काळेत्री गुंड्याची आनी बऱ्या घट लाकडाचीं वायनां. परतेकाच्या घरांत एक – एक वायन. वाड्यार एक – दोन वायनखोडी आसल्योच. त्यो फक्त दिवाळेक फॉव कांडचेखातीरच भायर काडीत. आनी कमींत कमी एका घराक चार तरी मुसळां. एक जातां. एक जात्याक एक खुटी. खुटी थापटूंक एक सुळसुळीत काळो गुंडो. जो सगळ्या थापटपाच्या कामांक थापटूंक मेळा.
आश्वीन सोपांक आनी कार्तीक ल्हागांक सगळीं शेतां – भाटां पिकान घरांत येवंक ल्हागत. ह्या दोनय म्हय़न्यांच्या मदीं दिवाळी उजवड घेवन घरांत येवंचो हो वेळ. ह्या वेळार वाड्यार सगळ्यांच्या वसऱ्याचेर दिवाळेखातीरच्या फोवांचां कांडाप जाय. दोगां बायलां मदीं एक वायनखोड. दोगांयच्या हातींत एक – एक मुसाळ. घम…घम…घम…करुन घनो घालीत…वांगडा कयलांतले ल्हायो फुलांक येयल्ले तांदूळ वायनखोडींत घालतूकच चार – पांच घने घातले की वांगडाच फॉव तयार जावन येयत. ते हून – हून फॉव वांगडाच कुशीक बसलली जाण्टी जांव नेण्टी सुपान हासडी आनी निवळ करून दवरी. भुतूर एक आसो उरा नसलो. कस्पाट उरा नसलां. नं गुंडो. मूठ मारून ख… काय त्या फॉवांक रूच. वायनखोडींतले फॉव म्हंजे फॉव…कुरकुरीत…खातां – खातां रूच येय.
वायनां वसऱ्यार जमनींत पुरीत. वायनखोड पुरीनूत. ती जमनीवयर दवरीत. वायनखोडीच्या वायनावयर गवताचां निवनां भानत. फॉव भायर पडांक जायना म्हणान. एक मातयेची गाडगी. ते गाडगेच्या तोंडा खालती एक बुळको करीत. ती गाडगी तीन खूरांचे चुलीर दवरीत. ते गाडगेच्या तोंडातल्यान भात घालपाचां. बुळक्यांतल्यान तं भात धवळपाचां. फटा-फटां जावंक ल्हागलां की ते काडून वांगडाच वायनखोडीच्या वायनांत घातले की मुसळान घन घालून सुरवात करीत. फॉव कांडूंक बरी शक्ती जायी. वायनखोडीचेर फॉव कांडूंक साध्यासुद्याक जमा नसलां. आयज आमगेर जाल्यार फाल्यां तुमगेर असां करीत दिवाळेपयलीं साधारण वाड्यार चार तरी दीस वाड्यार वायनखोडी घम…घम…जायत.
काळो बेळो, तांबडो बेळो, आयरेट, बलम सारख्या भाताचे फॉव करीत. तेच फॉव सगळ्यांच्या घऱांत करीत. तेन्ना गॉड घालून हेच वले फॉव आमी सुके फॉव खायं. केळीच्या खोल्यांत घालून एकामेकागेर दिवंचे. एकामेकागेर जावन खावंचे. आतां गोडाचे गोड फॉव, साखार घातलाले फॉव वेगळे. बटाट फॉव. फोण्णीं फॉव. ताट भरता वेग – वेगळ्या फॉवांनी. तेज्या बरोबर ताटांत आतां कितक्योशेच गोड पदार्थ. घरांतय करतत आनी भायरसून इकत हाडटत. खावपीच जायो. तेन्ना भूकेक खायत. आता…तं भल्लालां ताट बगूनच पॉट भरता.
आतां दिवाळेचो भगभग खूप. चिमणेच्या भगभगावरी. तेन्ना दिवाळी येवंचे पयलीं देवाच्या कुडींत आनी चुलीकडेन रेवों काडीत. भानशिऱ्यान नं जाल्यार कसल्याय पिजकाऱ्या कपड्यान. बेसबरी वळंत सोबान दिसा. चित्रायल्ल्यावरी. दिवाळे आदल्या एक – दोन दिसां पयलीं जाण्ट्यो बायलो बाबड्यो घरभर शेण काडीत. वसऱ्यार बोटांचां शेण. चौकांत पोशान शेम काडीत. खळ्यांत – पडयेंत सारनीन नं जाल्यार खुटाऱ्यान काडीत. देवाचे कुडींत बोटांच्या नाकटांनी फुलां, पानां, न्हंय, सुर्या अशीं चित्रां शेणान चित्रायत. तं आनी शेण बगीत बसान दिसा. शेणाचे जमनीर तर बसान दिसा. हे जमनीर बसलां की जीवाक थंडसाण येय.
दिवाळेकडेन शेण कयराची जशी तयारी जाय तशीन आकाश दियाची. आकाश दियो तेन्ना कोंड्याच्या खाटयांचो. घरान घर दादले चार – पांच दीस तरी आकाशदियेच करीत. कोंडो मार रे. खाटयो हाड रे. त्यो तास. मीगेर आकाशदियो भान. तेकां फोली ल्हाय. पिठाचो गोम कर. त्यो दसय. तेकां न्हेव्हऱ्यो कर. शेपड्यो कर. फुलां कर. तेतून मीगेर पण्टी दवरपाखातीर खास कोंड्याचां पातळ बेळ भानत. तं सारख्यां करूंक जायां आसलां. नं जाल्यार तूजो आकाशदियो भानला धूंय केन्ना जळात तेजो नेम नसलो. तेन्ना घरा घरांत आपूण केल्ले आकाशदिये. बरां दिसा. समाधानय मेळा. माज्या घरांत माजो आकाशदियो. थोडेजण आपल्या खळ्यांत वयर भानत. तेतून मेणवात पेटयत. तो वयर मळबांत पेट्टा कसो दिसा.
दिवाळोदिसा सकाळीं उटान कानात तेल घातलां. न्हालो – धुलो. तुळशीकडेन पायांच्या आंकांड्यान कारीट फोडलां. तं मात्सां तोंडात घातलां. मीगेरच फॉव खायत. कारीट खातूकच सुके फॉव खाल्ले की काय ल्हागतत. वा…तेन्ना गावांत सगळ्यांच्या पोरसाचे वयक काडटां मेळत. आतां खुयंय चुकान दिसलीं जाल्यार. तेन्ना काडटां कोणाक जायीं आसलीं. आतां धा रुपयांक धा काडटां.
तीं सुद्धा मेळानूत नं. दिवाळेदिसा न्हाणींक काडटांची माळ भानत. मडकी बरी शेडीन न जाल्यार रेव्यान रंगयत. मडकी दवरपासारख्यो आतां चुली तरी खूंय आसत. आतां मडक्यो आसत त्यो वयर शिमीटाच्या घरांच्या पालांनी.
गोरवांच्या पाडयाक गोरवांच्या गळ्यांनी वडे भानत. ते वडे खावंक आमी वरांचीं वरां गोरवां फाटल्यान धावूंय. गोरवां फाटल्यान धावान, ते गोरवांक धरून ओडून – काडून खायं. त्या वड्यांकय तशीच रुच येय. आतां गोरवांचे वाडे नं. गोरवां नं. तो पाडवो दिसना. पाडव्या दिसा घालीत तो शेणाचो वाडो. तो आनी करूंक मजा येय. तेतून मीगेर रेडे काडटां मोठीं गोरवां. बारीक काडटां बारीक पाडकुलां. असो तो गोरवांचो वाडो करीत. ती दिवाळेदिसा घम…घम…करपी वायनखोड…ते कुरकुरूत तांबडे फॉव…आनी ती दिवाळी…वाडोभर उजवड दिवपी आकाशदिये…गावांतल्या घरांनी दिसतत. तितकेच…
गोपीनाथ विष्णू गांवस
7038579804
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
