भांगरभूंय | प्रतिनिधी
अाधुनिक काळांत डिजिटल तंत्रगिन्यान हो दिसपट्ट्या जिणेचो एक अभिन्न भाग जाला. कायद्याची अंमलबजावणी करपी सरकारी संस्थांक सायबर गुन्यांवा खातीर नवे पद्दतीचे कायदे लागू करपाची गरज उप्रासता. तातूंतली एक म्हत्वाची पद्दत म्हळ्यार “डिजिटल रिस्ट्रिक्शन्स” म्हणल्यार डिजिटल निर्बंध जे वरवी दुबावीत गुन्यांवकारी व्यक्तीच्या ऑनलायन सेवेचेर, सोशल मिडिया वापराचेर, डिजिटल बँकिंग सेवेचेर निर्बंध घालतात, तशेंच जिओफेन्सींग, बायोमेट्रीक सर्वेलन्स असल्या तंत्रगिन्यानाचो वापर करतात. जियोफेन्सिंग हें एक थळ-आदारीत तंत्रज्ञान आसून तें एका विशिश्ट भुगोलीक वांठारा भोंवतणी आभासी शीम घालता. जेन्ना स्मार्टफोन वा जीपीएस ट्रॅकर सारकिलें साधन ह्या पूर्व निर्धारीत वाठारांत प्रवेश करता वा भायर सरता, तेन्ना तशी अधिसुचोवणी वा स्वयंचलीत प्रतिसाद तें धाडटा. अशे तरेन गुन्यांवकारांच्या हालचालींचेर नदर दवरपाक सोंपें पडटा. पूण चडश्या जाणांक असल्या तंत्रगिन्यानी गजाली बद्दल हयन्हयशी म्हायती आसता आनी गैरसमज मात चड आसतात आनी हाचोच फायदो घेवन घोटाळेकार वा स्कॅमर्स “डिजिटल अरेस्ट स्कॅम” सारको सायबर गुन्यांव करून जायत्या लोकांक लुट्टात. भारत देशांत तर ह्या स्कॅमां खाला 2024 वर्सा, लागीं लागीं 120 कोटींचो गंडो स्कॅमर्सानीं नागरिकांक घालो. प्रधानमंत्री मोदीजींनीय सगळ्या देशवासियांक त्या स्कॅमा पासून सुरक्षित रावपाचें आवाहन केलां. तर हें डिजीटल अॅरेस्ट स्कॅम म्हणल्यार कितें, स्कॅमाची पद्दत वा मोडस ऑपरेंडी कितें आनी ताका बळी ना पडपाक आमी कसली सादुरताय घेवपाची हाचे बद्दल जाणून घेवया.
डिजिटल अॅरेस्ट मोडसऑपरेंडी –
सगळ्यांत पयलीं मोबायलाचेर एक कॉल येता. ताचेर एक आयवीआर म्हणल्यार एक आवाजाचो संदेश येता. तुमच्या पार्सलाची कुरियर म्हायती मेळपाक 1 नंबर डायल करात. अपडेट करपाक 2 नंबर डायल करात. हे दिसांनी चडशीं जाणां ऑनलायन खरेदी करत आसतात. ताचे बद्दल कितेंय म्हायती आसत म्हूण ती पिडीत व्यक्ती चडशे फावट 1 डायल करतात. तेन्ना दुसरे वटेन एक व्यक्ती उलयता, “हांव फॅड एक्सांतल्यान उलयतां. कितें मदत करूं?” जेन्ना पिडीत ताका मॅसेजीची खबर सांगता तेन्ना तो म्हणटा, “पळयतां हां कसलें पार्सल तें.” एक दोन मिनटां कॉल होल्डार दवरून उपरांत तो सांगता, “तुमी मुंबय सावन अमक्या अमक्या देशांत (तैवान, मलेशिया, इराण सिंगापूर, कुवेट सारकेल्या खंयच्याय एक देशाचें नांव घेता) एक पार्सल धाडिल्लें तें थंयचे विमानतळार धरलां. आनी तातूंत बेकायदेशीर गजाली देखीक पासपोर्ट, पिस्तुलां, घुंवळे वखदां, लॅपटॉप आसात आनी पार्सलार तुमचें नांव, पत्तो, मोबायल नंबर आनी आदार कार्ड नंबर आसा. ताची चवकशी आंतरराष्ट्रीय पांवड्या वयल्यान चल्ल्या.” पिडीत तेन्ना अजापान सांगता आपणें तसलें पार्सल बी कांय कोणाक धाडलें ना. ताचेर धीर दीत तो सांगता, “आयज काल जायतीं स्कॅमां जातात. कोणेंय तुमचें आदार कार्ड वापरून तें कांड केलां आसतलें. तुमी भियेनाकात. हांव दितां ती पार्सलाची सगळी म्हायती देखीक, म्हजें नांव, म्हज्या डिपार्टमेंटाचें नांव, कन्सायनमेंट नंबर, ट्रॅक आयडी, तुमी बरोवन घेयात. हांव तुमकां मुंबय पोलीस स्टेशनार कॉल ट्रान्सफर करून दितां. तुमी ताका हें सगळें सांगात.” आनी तो कॉल ट्रान्सफर करता.
दुसरे वटेन एकलो आपूण पुलीस अधिकारी भासोवन “कितें जालां?” काय विचारता. पिडीत जेन्ना त्या पयल्या मनशान दिल्ली सगळी म्हायती ताका दिता तेन्नातो पुलीस सांगता, “तुजे नावाचेर अॅरेस्ट वॉरंट आसा. तशेंच तुजी त्या पार्सलाच्या केसींत पिस्तुलां, ड्रग्स आनी कांय डॉलर्स मेळिल्ल्यान सिबीआय, इडी, ए.टी.एस् , ह्या सगळ्याच जाणांनी ताची चवकशी चलयल्या आनी तुजी केस सुप्रीम कोर्टांत घाल्या. तेन्ना तुका आयचे आज मुंबय येवचें पडटलें.” पिडीत ताका सांगता, “आयज कसो पावतलों? फाल्यां मेरेन येवपाक पळयतां.” ना जाल्यार “आनी कितेंय उपाय ना?”
ताचेर तो पुलीस आधिकारी सांगता, “एक उपाय आसा. जो मेरेन चवकशी चलता तो मेरेन आमी तुका डिजिटल ॲरेस्ट करूं येता. तुज्या मोबायलाचेर स्काईप नांवाचें एक विडिओ कॉलींग ॲप घाल आनी एका कुडींत बसून म्हाका विडिओ कॉल करून, तो कॉल हांवें सांगीसर बंद करनाका. तशेंच हें कितें चल्लां तें कोणाक कळीत करनाका. आमी तपास चलयला ताका तूं सहकार्य करतलो अशी आस्त धरतां.” चडशे पिडीत इतले मेरेन भिवन इतले गुळी जाल्ले आसतात की ते हें सागंणे रोखडेंच आयकतात.
पिडीत जेन्ना मोबायलाचेर स्कायप घालून विडीओ कॉल करता तेन्ना दुसरे वटेन पुलीस स्टेशनाचे वेवस्थीत नेपथ्य केल्लें आसता. युनिफॉर्म घालून, खांद्यार बिल्ले लावन कदेलार एक मनीस बशिल्लो आसता. ताचे मुखावेल्या टेबलार दोन तिरंगी बावटे, पुलीस इन्स्पेक्टरची नेमप्लॅट बी आसता. एकंदरीत पुलीस स्टेशनाचोच देखावो. आशीकुशीक कॉन्स्टेबल्स, हवालदार बी बोवाळटना दिश्टी पडटात. हे सगळो स्कॅम करपाक तांचो बरोच व्हडलो पंगड आसता आनी दरेक पात्र आपापलो रोल प्रामाणिकपणान करता. सगळ्यांत पयलीं तो पुलीस अधिकारी पिडिताक त्या पार्सलांत कितें कितें आशिल्ले ते सांग म्हणटा आनी ते रिकॉर्ड करून घेता.
सगळी चवकशी जाय मेरेन तुका तुज्या सगळ्या अकांवटावेले पयशे आमच्या ऑफिशियल अकांवटाचेर ट्रांन्स्फर करचे पडटले अशी शिटकावणी ते दितात. जो कोण ऑनलायन ते पयशे ट्रान्सफर करतात तांचे पयशे घेवन हे फुज्यो मारतात. जे कोणाक ऑनलायन ट्रान्सफर करपाक कळना तांकां बॅंकेंत वचून ते ट्रान्सफर करपाक सांगतात. पूण ते मेरेन विडिओ कॉल मात कशेंच बंद करपाक दिनात. मुखार ते कितें कितें करपाक लावन मानसीक छळ करतले ते मागीर दरेकल्या स्कॅमराचेर निंबून आसा. पयशे मेळसर ते पिडिताक कशेय ना कशेय तरेन ब्लॅकमेल करीत रावतात आनी पयशे लुट्टकच गायब जातात. चडशें फॅडक्स कुरियर कंपनीचे नांव घेवन केल्ल्या ह्या स्कॅमाक कांय जाण ‘फॅडक्स कुरीयर स्कॅम’ म्हणटात.
आमी मातशी खबरदारी घेतली जाल्यार स्वताच न्ही तर दुसऱ्यांक लेगीत अर्थीक लुकसाणे पासून वाचोवंक शकतात. करूंक शकतात. हैदराबाद हांगा घडिल्ली ही गजाल. एक ज्येश्ठ नागरीक स्टेट बॅंकेचे एका शाखेंत गेलो आनी थंयच्या अधिकाऱ्याक आपली 8 लाखांची मुदतबंद रक्कम मोडून पयशे सेवींग खात्यांत घालपाची विनंती केली. थंय आशिल्ले बायल मनशेन ताणे सांगले तशें केलें. दुसरे दिसा तो मनीस परत आयलो आनी ते आठ लाख ताणें एका मनशाक ट्रांन्सफर करपाक सांगले. तेन्ना तिका मातसो दुबाव आयलो. ताणें तिका शाखा संचालकाक मेळपाक सांगले. संचालकान जेन्ना कारण विचारलें तेन्ना त्या जाण्टेल्यान सांगले आपूण एक फ्लॅट घेता आनी हे पयशे बुकींगा खातीर धाडटा. संचालकान ताका फुडले दिसा शारांत रावतले तिच्या भयणीक घेवन येवपाक सांगलें. तो तिसरे दिसा परत आयलो तेन्ना भयणीक बी कोणाक हाडलें ना. एकलोच आयलो आनी तोंडार सामको काचाबूल जाल्लेवरी आशिल्लो. हे फावट ताणें तिका 8 लाखा बदला आतां 13 लाख ट्रांन्सफर करपाक सांगलें. तिणें ताका कोणाच्याय दबावान हें करता काय म्हण खोचून विचारलें, पूण ताणें तें न्हयकारलें. ते दिसा बॅंकेचो सर्वर चलना म्हूण सांगून तिणे ताका परत कटयलें. चवथ्या दिसा तो परत आयलो तेन्ना मात तिणें ताका सोमतोच सायबर क्रायम सेक्युरिटी सेलाच्या अधिकाऱ्याक कॉल लावन दिलो. थंयचे अधिकाऱ्यानीं ताका भिंयेनासतना खरें कितें सांगपाक लायलें. तेन्ना ताका मातसो धीर आयलो आनी ताणें सांगलें आपल्याक मुंबय पुलिसांनी डिजिटल ॲरेस्ट केलां आनी आतां ते म्हजे कडेन 13 लाख रुपया मागतात. विडिओ चालूच आशिल्ल्यान हें सगळें कितें चल्लां तें त्या स्कॅमराक लायव दिश्टी पडटालें. आपूण त्रासांत पडटलो हाची त्या स्कॅमराक सुलूस लागनाफुडें तो सोमतोच कॉल बंद करून गायब जालो. आनी अशे तरेन त्या जेश्ठ नागरिकाची मेहनतीन जोडिल्ली जिवितभरची कमाई त्या बॅंकेच्या कर्मचाऱ्याच्या शिटूकसाणेन वांचली.
आमी घेवपाची सावधानताय –
याद दवरात डिजिटल अरेस्ट नांवाचो कसलोच कायदो खंयचेच देशांत ना. फॅडेक्स केन्नाय कोणाक आडायल्ल्या पॅकेजीं विशीं वा गुन्यांवकारी तपास विशीं फोन करीना. पोलीस अधिकारी, सिबीआय वा इडी कायद्याची अंमलबजावणी करपाक केन्नाच फोनाचेर पयशे फारीक करपाची मागणी करिना. स्कॅमर्स सदांच तात्काळ पयशे मागपाच्या गडबडींत आसतात आनी ते खातीर धमक्यांची भास वापरतात. तांच्यो कॉलर आयडी फट आसतात आनी फॅडेक्स वा पोलीस अशे नांव मोबायलाचेर आपोआप येता. तसो जर अनवळखी कॉल वा फेडेक्स सारकेल्या नांव येवपी कॉल आयल्यार तो घेवनाकात. कोणेय कॉल करून कसल्याय गुन्यांवात तुमचेर कारवाय चलता म्हूण धमकी आयल्यार वा तशी मॅसेज आयल्यार सगळ्यांत पयलीं थळाव्या पुलीस स्टेशनाचेर फोन करून ती गजाल खरी काय फट हाची पुश्टी करात. तुमची वैयक्तीक म्हायती फोनाचेर केन्नाच दिनाकात. सायबर क्षेत्रांतली अद्ययावत म्हायती जाणा जावन असल्या स्कॅमांपासून सतर्क आनी सुरक्षीत रावात.
मंजुषा सिनाय तळावलीकार
9822981508
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
