जोराची कोयती

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

एक दीस सकाळीं शेख चिलीची आवय फातिमा बीबीच्या घरा वचपाचें तयारेंत आशिल्ली. शेखाली आवय गांवांतल्या गिरेस्त कुटुंबांगेर काम करून पोट भरताली.
‘बेटा शेख,’ तिणें म्हळें, ‘हांव फातिमा बीबीच्या घरा मदत करपाक वतां. हांव राती मेरेन येतां, तुजे खातीर थोडें गोडशें घेवन. फातिमा बी तशी एक उदार मनीस!
उपरांत तिणें म्हळें, ‘ही कोयती घे… जंगलांत चल… आमच्या शेजारचे गाये खातीर खूब गवत काप… वाटेर वेळ वगडावं नाका आनी रस्त्यार चलताना दिसा सपन पळोवं नाका.’
‘इन्शाअल्लाह, तूं आनी हांव दोगूय आयज बरें जोडपाक शकतात,’ तिणें विराम घेनासतना उत्सूकतेन म्हळें.
‘अम्मीजान, म्हजी काळजी करूं नाका,’ शेखान तिका धीर दिलो. आपली अम्मी फातिमा बीच्या घरांतल्यान कितें हाडटलीं ह्या विचारान आनंदान तो जंगला दिकेन गेलो. तो सुंदर, मोव, रसाळ गुलाब जामून आसतलो काय? तो चिंत्तालो.
‘राव!’ ताणें स्वताक म्हळें. ‘अम्मीन दिसा सपन पळोवं नाका अशें म्हणिल्लें’.
शेख जंगलांत पावलो आनी नेटान कामाक लागलो. दनपारच्या जवणा मेरेन ताका कितलेशेंच गवत कापपाक जायशिल्लें. ताणें एक मोटो बंडल करून घरा हाडलो. शेजाराच्या आंगणांत तें गवत दवरून ताणें थोडे पयशे जोडले. घरा येवन दाट रोटी आनी चटणी खावन जातकच ताका याद जाली. हांवें कोयती जंगलांतूच दवरली. तो ताकतिकेन परतलो. कोयती जंय सोडिल्ली थंयच पडून आशिल्ली. रखरखत्या वोतान ब्लेड इतली तापिल्ली की जेन्ना ताणें तिका स्पर्श केलो तेन्ना ताका झटको बसलो. कोयतेक कितें जाला काय? तो कोयतेक पळयत आशिल्लो जेन्ना ताचो शेजारचो ललन थंयच्यान पासार जालो.
‘मियाँ, कितें पळयत आसा?’ ताणें विचारलें.
‘म्हजे कोयतेक. तिका कितें तरी जाला. ती बरीच तापल्या!’
‘हें राम! तिका जोर आयला!’ शेखाच्या अज्ञानाचेर भितरल्यान हांसत ललनान म्हळें. ‘तुवें तिका हकिमा कडेन व्हरपाक जाय. पूण राव. हकिमजी ह्या जोरा खातीर कितें बरोवन दितलो हें म्हाका खबर आसा. म्हज्या वांगडा चल.’
कोयतेच्या लाकडाच्या हॅण्डलाक धरून ललन शेखाक लागसारचे बांय कडेन घेवन गेलो. बांयच्या राजवाक दोरी बांदून ताणें ती कोयती उदकांत घाली.
‘ही कोयती अशीच सोडून घरा चल,’ ताणें शेखाक म्हळें. काळोख जावचे पयलीं परतून यो. तो मेरेन कोयतेचो जोर गेल्लो आसतलो.’
‘आनी कोयती पासून, मुर्खा!’ शेखान जोडलें.
‘मियाँ म्हजेर विश्वास दवर,’ ललनान मोट्यान म्हळें. ‘जोरा खातीर हो सर्वोत्तम उपाय!’
शेखान ताचेर विश्वास दवरून तो घरा गेलो. ताका न्हीद लागली. सुर्यास्ताच्या वेळार ताचे दोळे उगडले.
अम्मी घरा पावचे पयलीं हांवें कोयती हाडल्यार बरी, ताका दिसलें. तिचो जोर आतां मेरेन गेलो आसतलो.
तो बांयचे दिकेन गेलो. वाटेर ललनाचें घर आशिल्लें. तो थंयच्यान वतना ताका भितर कोणाचो तरी रडपाचो आवाज आयकलो. शेख भितर गेलो. ललनाची आजी रिकाम्या आंगणांत एका स्ट्रिंग खाटीचेर वळवळत आशिल्ली. तिका खूब जोर आयिल्लो आनी शेखा बगर तिका मदत करपी थंय कोणूच नाशिल्लो. तेन्ना ताका जाणीव जाली. ललनाचे उपकार, जोराची काळजी कशी घेवची हें ताका आतां खबर आशिल्ले!
शेखान ते जाणटे बायलेक फाटीर तेंकयलें आनी तिका घेवन तो बांयचे दिकेन गेलो.
‘मियाँ, ललनाचे आजयेक खंय घेवन वता?’ शेजाऱ्यान उलो मारलो.
‘उपचारा खातीर,’ शेखान जाप दिली. ‘तिका खूब जोर आयला.’
ललन आनी ताचो बापूय जाणटे बायलेक वखद हाडपा खातीर हकिमा कडेन गेल्ले. ते परतून येत जाल्यार आजी घरांत नाशिल्ली! तिका सोदपा खातीर वयर सकयल करताना तांकां तो शेजारी मेळ्ळो जाणें शेख चिलीक उलो मारिल्लो.
शेख आजयेचें वजें घेवन खंय गेलां म्हणपाचें लक्षांत येतकच ललन निस्तेज जालो! बापायक घेवन तो बांय कडेन धांवलो. जेन्ना ते घटना स्थळाचेर पावले तेन्ना शेख ते जाणटे बायलेक दोरेन बांदपाचो यत्न करतालो, तशेंच ताणें पयलीच ताजी कोयती काडून घेतिल्ली (जी योगा योगान, लल्लनाक चोरी करपाक वेळ मेळूंक नाशिल्ली).
‘मूर्ख, तूं कितें करता?’ ललनाचो बापूय आड्डलो. शेखाक पयस धुकलून ताणें आपल्या बेशुध्द आवयक ओडलें.
‘चाचा, तिका बरोच जोर आसा!’ शेखान उत्साहान म्हळें. ‘तिका बांदून बांयत उडय. जोरा खातीर हो सर्वोत्तम उपचार. ललनान म्हाका सांगलां.
ललनाच्या बापायन आपल्या चल्या कडेन वाघा सारखे पळयलें. ‘आतां तुवें ही कसली मस्करी केल्या?’ तो आडड्लो. ‘तूं बदमाश! हांव तुका मागीर पळयता! आता म्हाका तुजे आजयेक घरा व्हरपाक मदत कर आनी हकिमा कडेन धांव मार, मस्ती भुरगो!’
ललनाची आजी कांय दिसां भितर बरी जाली. मजगतीं, शेखाचे आवयक हें सगळें आयकून हांसपाचें काय रडपाचें हेंच कळ्ळें ना! शेख तिणें हाडिल्ल्या रसरशीत गुलाब जामुनाचो आस्वाद घेतालो तेन्ना तिणें ताका कोयती कित्याक लागून गरम जाली आनी एकाद्याक बांयत बुडोवप हें कितलें चुकीचें, हें समजून सांगपाचो सगळो यत्न केलो!
अनुवादक –
समिक्षा पै धुंगट
9730627389
मूळ बरोवपी –
अनुपा लाल