जैवविवीधतायूच पृथ्वीक सुंदर, रावपा योग्य करता

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

आंतरराष्ट्रीय जैवविवीधताय दीस फाल्यां आयतारा संवसारभर मनयतात. ते निमतान गौतम जल्मी हांणी बरयिल्ले चार विशेश लेख.

हांव गोंयचो वाग. पूण, फुलपाख्यांच्या जगांतलो. म्हज्या आंगार हे पट्टे दिसतात? थोडे जाणकार लोक आपुलकेन, म्हाकाय बी पट्ट्यांचो वाग म्हण्टात. जरी त्या दाणया वागा सारकी धाक म्हज्यांत नासलीं, तरी पूण आमचे दोगांचेय अस्तित्व आनी जैवविवीधतायेंतले म्हत्व हातूंत भरपूर साम्य आसा. आमकां लागूनच तर धर्तरे वयली जैवयंत्रणा वेवस्थीत चलता आनी म्हणुनूच पर्यावरण संवेदनशील लोक आमच्या कार्याक मान दितात.
आमचो दाणयो वाग देशाचो राजा जावंक पावलो तो हेच खातीर. तसो म्हाकाय गोंयान राज्य दर्जो दिलाच, म्हणुनूच तर हांव गोंयकारां मेरेन पावूंक शकलो (मलय परी – Malabar Tree Nymph). हरशीं, चडशा गजालींक हांगां मानाचो दर्जो भेटोवप आनी तो त्या तरेन आपणावप, हें तत्व केन्ना जुळऽचना म्हणात, ताकाच लागून अभ्यासाक आनी कश्टांक हांगा मोल खूब उणें. जेन्ना ही परिस्थिती सुदारतली, तेन्नाच सगल्यांची खरी उदरगत जातली. जांव, आसूं.
म्हाका सांगात, हें आमच्या फाटल्यान दिसता तें मळ कोणाक याद जाता? तें आमचेंच. धर्तरे वयल्या पुराय जिवावळींचे. तीं खाशेल्या प्रकारची मुळां आशिल्ली झाडां, पुराय भारतांत, फक्त गोंय आनी लागसारच्या वाठारांनीच सांपडटात. ज्या पानांचेर आमी तांव मारतना दिसतात, तीं आमची यजमान रान-वेल, ‘ऍगानोस्मा साय्मोसा’, जिचे वाडीक पाणथळींचीच जागा योग्य आसता, म्हूण आमकांय बी तसलेंच वातावरण आवडटा. हरशीं आमी राज फुलपाखे जांव वा तांचें सोयरे, आमचे आवडी-निवडीचें हांगां तशें कोणाक पडून वचूंक ना. आसा तो मेरेन आमी तडजोड करतले आनी जायना जातकच दम सोडटले. होच तो घातक संवसारीक नेम, जो तुमीं सगळ्यांनी आमचेर लादला.
खरें सांगपाचें म्हणल्यार, आमचें अस्तंत-घाट सोडले जाल्यार, सर्वगुणसंपन्न अशें वातावरण, संवसारांत चडशे कडेन खंयच पळोवपाक मेळना. हाकाच लागून पर्यावरण-मोगी आनी तज्ञ लोक म्हण्टात की, ह्या क्षेत्रांक आतां आसा तशेच तिगून दवरपाचे यत्न जावपाक जाय, कारण तीच आमची सगल्यांची खरी संपत्ती.
ह्या वातावरणांतलें सतत व्हावतें निर्मळ उदक आनी तीं दिसतात ती पुरातन काळांतलीं ‘मायरीस्टीका’ कुळांतलीं झाडां मेळून, जिवसृष्ट उत्पत्तीचें एक सर्वश्रेश्ठ रसायन जाता म्हूण जगभरांतले सैम-शास्त्रज्ञ पुराव्या सयत सांगतात. संवसारांत पयलो जीव उत्पत्तीक आयल्लो तो खंय असल्याच वाठारांतल्यान. हांगा अजुनूय नवें-नवें सोद लागत आसा. ह्या दायजांचे, गोंयांतल्या अस्तंत घाटांत आशिल्ले वास्तव्य, आमची खरी अस्मिताय दर्शायता.
कोणीय मानू वा ना मानू, पूण प्रत्यक्षांत आमचें सारके जीव, प्राणी वा वनस्पत सरभोंवतणींत आसप म्हळ्यार, निसर्गातलीं सगळीं यंत्रणां वेवस्थीत चलता हाची खात्री, म्हणूनच तर ज्या वाठारांत आमी आसता थंय सुख- समृद्धी नांदता. आता हें समजून घेवंक मात्शें कुस्तार म्हूण, आमकां तुमच्या सारक्या पर्यावरण-इश्ट वाचकांची गरज भासता, जेणेकरून प्रगती जाता जाल्यार, ती सगळ्यांक बरोबर घेवन जावची म्हूण.
हे खेपेची ‘आंतरराश्ट्रीय जैवविवीधताय दीसा’ची संकल्पनाय बी तशींच आसा : ‘पुराय जिवावळीं खातीर संघटीत फुडार बांदप’.
तशें पुरावे सांगतात की, मनीस उत्पत्तीक येवंचे पयलींच्यान आमचें हांगा वास्तव्य आसा आनी तेन्ना सावन आमचें सारके जीव, धर्तरे वयली पर्यावरणाची संतुळा सांबाळून दवरपाचें काम करतात. अत्युच्च सुवातें वयलो शिकारी प्राणी आशिल्ल्यान, दाणया वागांचेय बी तशेंच आसता. ते अन्न-सांखळ ताब्यांत दवरपाक सहाय्य करतात आनी तेंच निमतान, साबार प्रजातींच्या वनस्पत – प्राणी संख्येचेर नियंत्रण उरता. हाचो काळांतरान प्रभाव इतलो जाता की, आमच्या रानां वाठारां वागडाच, उदकाची सुरक्षीतताय बी वाडटा. आतां तुमी इतले समजूतदार तर आसतलेच की, रानां-झाडांचें म्हत्व सांगपाची आमकां गरज पडचीना.
तशें पळोवंक गेल्यार, आमी दोगूय प्रकारचे वाग, संवसारांतल्या जैवयंत्रणेंतले एक भलायकी-दूत म्हूण वावूरतात. आमी त्याच वाठारांनी सांपडटा, जंय जैवयंत्रणा सुरळीत चलता. हाचो दुसरो अर्थ असोय घेवं येता की, आमचें सारके प्राणी सरभोंवतणी आसप, हीं बऱ्याचीं लक्षणां, पूण तरी लेगीत तुमकां आमी कित्याक नाका जाता, तें समजूपाक कठीण. आमचें नांव आयकलें की, थोडे लोक ओगीच भियेतात आनी लिपचोरयां आमचेर हल्लो करतात वा आमकां धांवडावंक पळयतात, पूण प्रत्यक्षांत आमी कारणां शिवाय कोणाचेच वाटेक वचनात, हें सत्य.
निसर्गान थारायल्ल्या सगळ्या नेमांक आमी पाळो दितात, म्हणुनूच तर जैवविवीधताय (आनी सगल्यांचें अस्तित्व) तिगून उरपाक मदत जाता. आतां हें अशें कितलो वेळ चलतलें ताची शाश्वती नाच्च म्हणात, पूण जर विचार करपाचो तुमचो दिश्टीकोण बदल्लो जाल्यार मात, कितेंय बरें घडत म्हूण आशा. आतां तुमी कितलीय प्रौध्योगीक उदरगत केली तरीय, एका निरोगी जैवयंत्रणेच्या आदारा बगर ती चड वेळ तिगपाक शकनात, हें समजूपा इतले तरी सगळें जाण हुशार आसपाकच जाय. जैवविवीधताय तिगून दवरात वा वाचयात म्हूण जेन्ना कोण साद घालता, तेन्ना ते जैवविवीधतायेंतलो आपुणूय एक भाग आसा, हाची जाण सगल्यांक आसपाक जाय.
सद्याचे परिस्थितींत, धर्तरे वयल्या जैवविवीधतायेंचेर ताण खूब वाडत चल्ला. हवामान बदलांक लागून जिवावळींचें मुळावें निवासस्थान नश्ट जावप, साबार उदका स्रोत – वातावरणांतली हवा प्रदूशीत करप, कोयराच्या मार्फत भूंयेचो इबाड, सैमीक साधनसामुग्रीचो अतीवापर आनी दुरूपेग, हाचे सारक्या उपद्रवी वावराक लागून सगल्यांच्या जिवीताक धोको उप्रासपाची शक्यताय बरीच वाडल्या. सगलें खबर आसून लेगीत तुमी तें समजून घेवपाक असमर्थ कित्याक थारतात, हाची जाप तुमचे बगर संवसारांत आनीक कोणूच दिवपाक शकना.
फक्त स्वताचे सुख-सोयी खातीर जर तुमी अशें करता आसत जाल्यार, तें खूब चुकीचें आसा, अशेंच आमी म्हणन.
वातावरणांतले हे वाडटे बेभरंवशाचे बदल, सैमीक आपदांचो वायट परिणाम, तुमकांच न्हय तर, आमचे सारक्या निश्पाप जिवांकूय भोगचो पडटा. जिवावळींचें अस्तित्व सुगुर उरूंक जाय जाल्यार, हें सगळें आडावपाचे यत्न तुमचे कडल्यान आतांच जावपाक जाय.
हे खास दीस आतां नांवां पुरते दवरीनासतना, ताचो लोकां मदीं जागृताय घडोवन हाडपाक उपेग करचो, अशें आमचें प्रामाणीक मत. हाचें खातीर, जाता तितल्या लोकांक तुमी आमच्या सारक्या जिवांचे म्हत्व समजावचें पडटलें. जैवविवीधताय – पर्यावरण संवर्धनाचेर, कोणा तज्ञाचें बी उलोवप आयकल्यार चड बरें, जेणेंकरून चड म्हायती वा विशयांतली गंभीरताय आनी ताचीं फाटभूंय समजूपाक मदत जातली. हें सगळें इतल्याचेरूच सोपयनासतना, फुडें संबंदीत सरकारी खात्यां मार्फत, देख दिवपी नवीन उपक्रम चालीक लावन, समाजांत बरो संदेश पसरचो म्हूण वचनबद्द जावचें पडटलें.
जैवविवीधतायूच आसता, जी आमचे पृथ्वीक सुंदर आनी रावपा योग्य करता. सगळी जिवांवळ आपलें जेवण-खाण, हवा, उदक, ऊर्जा, जिवीतांत लागपी सगळ्या प्रकारचो कच्चो माल हो तांच्या मार्फतूच मेळयता. आनीक कांयच न्हय जाल्यार, तुमीं ह्या इतल्याच गजालींची जाण दवरून, तांचो आदर राखचो, ही आमच्या सारक्या चिंतपाक असमर्थ आशिल्ल्या, मुक्या प्रजातींची अपेक्षा.
जाणकार म्हण्टात की, आमचें, दोगूय वागांचे अस्तित्व सध्या धोक्यांत येवपाचें वाटेर आसा, म्हण्टकच ते आडावपाक तुमी सगळे आमकां मदत करतले न्हय? आयच्या दिसा सावन, पुराय वर्सभर आनी आयुश्य आस मेरेन, आमची जतनाय घेवपाचो निर्धार करतले न्हय?