भांगरभूंय | प्रतिनिधी
शेत रोयतात तुमी? भाजी लायता तुमी? तुमच्या आवय- बापायचे धंदे चलयतात तुमी? मजदुराचें काम करतात तुमी? ना! फकत म्हणपाचें आमी गोंयकार, हें गोवा आमचें. फाल्यां हे घांटी ना, तुमी गोंयकार उपाशीं पडटले, उपाशीं!
तियात्र ह्या कलाप्रकारांतल्यान लोक- सुधार, लोक- जाग्रृताय, प्रबोधन, ज्वलंत आनी समकालीन विशयांची वळख, कुटुंबीक प्रस्न आनी ह्या सारक्या बाबींची दखल घेवप जाता. हालींसरा पुस्तक रुपान तियात्र छापून येवंक लागल्यात, ही बरी गजाल. एका तियात्राची जेन्ना साहित्यांत भर पडटा तेन्ना दोळ्यांनी पळेल्ली रूच वाचतना ती अदीक वाडटा. हीच रूच तियात्र माचयेवेलो फांकी कलाकार, बरोवपी आनी दिग्दर्सपी प्रिन्स जेकब हाणें ‘जायात जागे’ हो आपलो तियात्र पुस्तक रुपान वाचप्यांक निर्माण केल्या. हे खातीर ताका परबीं. हें पुस्तक आल्तो टायपसेटर्स हाणीं छापलां आनी ताचें मुखचित्र व्हिली गोयस हाणें चित्रायलां. पुस्तकाचें मोल 100 रुपया आसा आनी तें तियात्र अकादेमी गोवा हिणें उजवाडायलां. फाटल्या कव्हराचेर बरोवप्याची वळख दिल्ली आसा.
कथा
‘जायात जागे’ ह्या तियात्रांत गोंयकारांचें वास्तवीक चित्र प्रस्तूत जाता. एकेच माचियेर स घरां म्हळ्यार एक ल्हान-सो वाडो अश्या स्वरुपांत तियात्राची मांडावळ आसा. सगळ्या घरांक एकाच बराबर दाखोवंक बरोवप्यान आपल्या अणभवाची तेंगशी सांभाळ्ळ्या. दोग भाव आपल्या भाटाक लागून झगडटात, पूण एक भायलो मनीस येवन कशे भशेन इल्ल्याश्या लुगाराचेर कितें करूंक जाता तें तांकां शिकयता. आपलें व्हडलें घर आसप म्हळ्यार गोंयकारांक व्हडपण, पूण भायले लोक आपल्या राहणिमानाचेर पयलीं लक्ष दितात आनी दुडू एकठांय करूंक हिकमत घालतात. गोंयकारांक सादें काम करूंक लज दिसता, तेंच काम भायले येवन करतात ही वस्तुस्थिती.
ज्युस्ता ज्युस्त उतरां वापरून बरोवप्यान एके भशेन गोंयकारांच्या मर्माचेर बोट दवरलां. आमच्या गोंयांत स्वताचें कांयच पिकना. देखून दुसऱ्यांचेर पातयेवन रावचें पडटा. पाड जाल्लीं शेतां अशींच सोडून दिवंचे परस तांतूंत भाजी तरी रोवून दिसपट्टी गरज पूर्ण करूंक उलो केला. कोयराचो प्रस्न हांसून हांसून मांडला तो आमच्या राजकर्त्यांक लिसांव दिवन जाग्यार हाडपाचो यत्न आसा.
जाणवायेचे जायते पाठ ह्या तियात्रांत वाचूंक मेळटात. आमचें जिवीत सुधरावंक आनी नवेपण हाडूंक आधार आसा.
विशय
ह्या तियात्रांत साबार विशय हाताळ्ळ्यात, तांतूंतले कांय विशय अशे आसात : गोंयकारांक गोंयकारपणाचो अभिमान ना. कोणूय गोंयांत येवं, तांकां आमी आधार दिवंक तयार. आमच्या भुरग्यांक परदेशांत धाडूंक आमी मुखार. वेंचणुकां वेळार तर आमचो स्वभिमान मरता. मनीसपणाची गजाल मुखार येता तेन्ना आमी भायल्या लोकाच्या भावनांक बळी पडटात.
पात्रां
यादव नांवाच्या पात्राची बेस-बरी भुमिका आसा, तशेंच मारीया एक खास पात्र. तें गांवगिरें आसुनूय पंच वांगडी जाता आनी ती पदवी ताचे तकलेक मारता. आपली पदवी दुसऱ्यांक दाखयतना आपलें घर तें विसरता, घराच्यो गरजो विसरता आनी पदवे फाटल्यान धांवूंक सोदता. ज्येश्ठ राजकारणी नव्या राजकारण्यांक कशे किकोंत करतात तेंय दिश्टी पडटा. सत जिखता ही बरोवप्यान घेतिल्ली सकारात्मक भुमिका प्रेरणा दिवपी आसा. तरी मारीयाचो आत्मसम्मान जागता काय?
संवाद
न्हिदिल्ल्या आनी लाचार गोंयकारांक उठोवंक यादव म्हणटा “येह म्हुगे धंद्या विशीं उलवपाची ना. येह म्हजो स्वताचो धंदो. हम हमरी मर्जी का मालीक है. आमकां जाय तेन्ना दुकान उग्ती करतली, आनीक जाय तेन्नां बंद करतली. हांव स्वताच्या पांयार उबी आसा. तुमचे भशेन आमकां नोकरी दी म्हण, मिनिस्टराचे पांय चाटूंक भोंवनात.”
हे भुमिके वरवीं गोंयकारपण कशें जागें जाता तें पळेयात, “भुरग्याक नोकरी जाय, आमी धांवतात आमदाराचे पांय धरूंक, स्वता कडें कसले रिसोर्सीस आसात तें आमी पळेनात… सोरो आमच्या जिवितांत म्हत्वाची भुमिका करता… भायले लोक गोंयांत येवन पयलीं कोंकणी शिकतात… आमी तांचे कडें हिंदी भाशेंत उलोवंक सोदतात पूण ते कोंकणी उलयतकच आमकांच लज जाता.”
मारीया म्हणटा, “आमकां गोंयकारांक वाडलो नाका सांडलो जाय. हाचे भाशेन जायतीं आवय-बापूय आसाय, आपल्या चेडवांक, गोंयांत काम करतल्या गोंयकार भुरग्यां लागीं काजार करूंक सोदिनांय. फकत गल्फाक, लंदनाक, आमेरिकेक आसलोल्या भुरग्यां लागीं काजार करूंक सोद्ताय.” गोंयकारा, आयकलां तुंवें?
मनीस ह्या संवसारांत आसतना जायत्यो चुकी करता पूण केन्ना ना केन्ना ताका सुधारपाचें आसता. पूण सुधारता म्हळ्यार खूब उशीर जाता. तेन्ना मारीया अशें उलयता, “कितें जुजे, आजुनूय राग घेईन आसाय? काडून उडय तुज्या मनांतलो राग. भाव मेलो, आतां कोणा कडें झगडटलो? खरें म्हळ्यार, तुमकां भाव-भावाक एक करूंक आमी गांवचीं केन्नांच वावरूंक नांय. वयल्यान एकामेकाच्यो खबरो सांगून आमी तुमकां आनीक पयस केले… पूण हींच दुकां, तुगे भाव जिवो आसतना एकामेकाक वेंग मारून व्हांवयलोलीं जाल्यार तुगे दुकांक वालोर आसता आसलो. आमी मनीस, आमच्या व्हडपणाक आनी गर्वाक लागून, आपली मान बागोवंक तयार नांय. पूण जाणा जा, मान बागयल्यार मनीस ल्हान जायना, पूण म्हान जाता.”
बरोवप्यान गोंयकारांचे दोळे उगडपाचें काम खूब कडेन केल्लें दिश्टी पडटा. आनीक एके कडेन यादव म्हणटा, “आमी घांटी, तुमी कोण? आरे तुमी फकत, हांव गोंयकार, हें म्हजें गोंय म्हणुंकूच उरले. हें गोंय तुजें जाल्यार, सांग म्हाका तुज्या गोंयांत कीत’ पिक्ती? शेत रोयतात तुमी? भाजी लायता तुमी? तुमच्या आवय- बापायचे धंदे चलयतात तुमी? मजदुराचें काम करतात तुमी? ना! फकत म्हणपाचें आमी गोंयकार, हें गोवा आमचें. फाल्यां हे घांटी ना, तुमी गोंयकार उपाशीं पडटले, उपाशीं!”
सोंपयतना…
प्रिन्स जेकबान तियात्र मळार खूब प्रयोग केल्ले पळेवंक मेळटात. प्रत्येक नव्या तियात्रांत तो प्रेक्षकांक कितें तरी नवें दिवंक सोदता. ह्याय तियात्रांतल्या खोल आनी समकालीन विचारांक लागून हो तियात्र ‘आवो जावो गोवा तुम्हारा’ ह्या नांवान मराठी नाटकाच्या रुपान माचियेर आयलो. ताचे १५० वयर प्रयोग जाले, ही कोंकणी तियात्राक व्हड अभिमानाची गजाल. हेर तियात्र बरोवपी अशें कितें वेगळें करून आपलें वेगळेपण निर्माण करतले काय? मराठी नाटकांतले विचार ताणें कोंकणींत हाडपाचो यत्न केला.
प्रिन्स जेकबाक सगळें यश आंवडेतां आनी ताणें माचियेर हाडिल्ले सगळे तियात्र (आतां पासून तीन छापल्यात) पुस्तक रुपान येतले अशी आस्त बाळगितां. तियात्रांत नवे नवे बदल हाडून जेकब बाब अंतरराश्ट्रीय पांवड्यार स्पर्धा करूंक पावचो ही अपेक्षा.
—
– विन्सी क्वाद्रूस,
9822587498
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
