जाती- जातींची मेजणी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

समाजांत भलायकी, शिक्षण, रोजगार ह्या मळांचेर असमानताय दिसता. जात आरक्षणाक लागून ती नेमकी कितली तें कळटलें.

अखेरेक आयज जात जनगणनेची अधिसुचोवणी भायर सरली. 1 आॅक्टोबर 2026 आनी 1 मार्च 2027 क ती सुरू जातली. पयल्या पांवड्यार हिमाचल प्रदेश, उत्तराखंड, जम्मू – काश्मीर आनी लडाख ह्या चार राज्यांनी ती जातली. उरिल्ल्या राज्यांनी दुसऱ्या पांवड्यार. सोळावे जनगणनेंतूच तिचो आस्पाव केला. काँग्रेसी सयत सगले विरोधी पक्ष फाटलीं कांय वर्सां जात जनगणनेची मागणी करताले. सगल्यांत पयलीं ही मागणी करपी राहुल गांधी वता थंय – थंय तिचें समर्थन करतालो. 2011 उपरांत सदची जनगणना 2021 त जावपाची, पूण कोरोनाक लागून उरली. डाॅ. मनमोहन सिंग हांच्या सरकाराच्या काळांत, 2013 त समाजीक, अर्थीक जनगणना पुराय जाल्ली. मात आंकडे जाहीर करूंक नाशिल्ले. फक्त एससी आनी एसटी कुटुंबांचो डेटा उजवाडायिल्लो. एससीच्यो 1270 जाती आसात, एटींच्यो 748. लोकसंख्येंत तांचो वांटो अनुक्रमान 16.6 टक्के आनी 8.6 आशिल्लो. आतां ओबीसींच्यो कितल्यो जाती तें कळटलें. 2650 अशें म्हणटात. मजा म्हणल्यार स्वातंत्र्या सावन आमच्या देशांत जाती वाडत आसात. मात तिचो उच्चार करप योग्य मानिनात. कांय जातींचें नांव घेतल्यार सरळ बंदखणींत वच्चें पडटा. मात, शिक्षण, रोजगार आनी राजकारणाच्या मळाचेर जाती, धर्मांक खूब म्हत्व आसा. आतां नव्यो- नव्यो जाती आरक्षण मागपाक लागल्यात, हाचे वयल्यान भारतांत जात कितली म्हत्वाची, फायद्याची तें जाणवता. लोकांच्या आग्रहाक लागून सत्ताधारी एनडीए सरकारान आतां जाती जनगणनेक मान्यताय दिल्या. पूण ती करपाक कायद्यांत सुदारणा करची पडटली. हें कामूय तशें मळबायेदें. म्हणटकच जातींचो नेमको आंकडो केन्ना कळटलो, तें सांगपाक जायना.
भारतांत 35- 40 वर्सां पयलीं जातीचेर आदारीत पक्ष निर्माण जाल्ले. तांणी आरक्षण मेळचें म्हूण चळवळ केली. सगल्यांत पयलीं बसपाचे फुडारी कांशीराम हांणी ही मागणी केल्ली. 1979 त समाजीक आनी शिक्षणीक नदरेन मागास आशिल्ल्यांक आरक्षण दिवपाक मंडल आयोग स्थापन केल्लो. ओबीसीं खातीर हातूंत आरक्षण आशिल्लें. 1990 त व्ही पी सिंह सरकारान ही शिफारस लागू करतकच देशभरांत हिंसक आंदोलनां जाल्लीं. 2010 त लालूप्रसाद आनी मुलायम सिंह हांणी काँग्रेसीचेर चेपण हाडून जात जनगणना केल्ली. पूण हे 4389 कोटी रुपयांचे जनगणनेचे आंकडे जाहीर जावंक नात.
भारतांत स्वातंत्र्या उपरांत उदरगत जाल्या. पूण लोकसंख्या, निरक्षरताय, भ्रश्टाचाराक लागून ती सम प्रमाणांत जावंक ना. थोडे आनीक इल्ले गिरेस्त जाल्यात तर थोडे आनीक गरीब. 1995 उपरांत गोंयां सारक्या राज्यांत मात जागतिकीकरणाचो लाव घेत उदरगतीन उडणां मारल्यांत. कांय आडवाद सोडल्यार 1931 सावन जनगणना जाता. मात, अनुसुचीत जाती, जमाती सोडल्यार हेरांचो नेमको आंकडो उपलब्ध ना. राजकी प्रतिनिधित्व, धोरणां चालीक लावप, समाजीक न्याय हे खातीर जात जनगणना जाय, अशें कांय जाणांचें मत.
दरेके जातीचो आंकडो, तांची समाजीक, सांपत्तीक, शिक्षणीक स्थिती कळटकच सरकारी येवजण्यो ते तरेन आंखपाक मेळटल्यो. गरज आसल्यार आरक्षणाची पुनर्रचणूक करपाक मेळटली. मात हे खातीर सगल्यांची परवानगी घेवची पडटली, नाजाल्यार असंतोष वाडटलो.
समाजांत भलायकी, शिक्षण, रोजगार ह्या मळांचेर असमानताय दिसता. जात आरक्षणाक लागून ती नेमकी कितली तें कळटलें. तांकां राजकी आरक्षणूय दिवपाक मेळटलें. लोकशाय बळिश्ट करपाक हे जात जनगणनेचो वापर करपाक मेळटलो. समाजशास्त्र, अर्थशास्त्र शिकप्यांक ताचो खूब फायदो जातलो. नवे विचार मुखार येतले. सरकारी येवजण्यो आसात, ताचो लाव खऱ्या गरजूं मेरेन पावतलो. कारण आयज चडश्यो येवजण्यो उच्च मध्यमवर्गीय आनी गिरेस्तांकूय मेळटात. दळडीर रेशे सयकल रावपी लोक वयर सरपाक मागीर वर्साचीं वर्सां लागतात. जात जनगणनेक लागून मागास लोकांचें सशक्तीकरण जातलें. तांच्या आंदोलनाक वेगळी धार येतली.
फायदे आसात तशे जात जनगणनेचे तोटेय आसात. आयज समाजांत जातीयवाद दिसता, तो आनीक खर जावंक शकता. जाती विशींचो अहंकार आनीक वाडपाक शकता. डाटा मेळटकच तो वापरून मतपेटयेचें राजकारण करप सोंपें जातलें. खंयचे जातीचो उमेदवार दवरपाचो, खंयच्या जातीच्या मतदारांचें हात ओले करपाक जाय ताची म्हायती मेळटली आनी तिचो राजकी फुडाऱ्यां कडल्यान गैरवापर जावपाची भिरांत आसा. जातीय गटांच्यो मागण्यो वाडपाक शकतात. ताका लागून समाजीक तणाव वाडूं येता. हो डेटा योग्य पद्दतीन तयार करपाक जाय. खरी जात, मूळ गांव, शिक्षण, मायभास हाची अचूक नोंद जावंक जाय. जनगणना जाले उपरांत तिचो गैरवापर जावंक जायना. हें आडावप तशें कठीण. जातींक लागून समाजांत असंतोष आसा जाल्यार तो मिटोवपाचें काम खुद्द समाजाचें आनी सरकाराचेंय.
स्वताचे जाती वांगडाच प्रत्येकान हेर जातींचो, धर्मांचो अभ्यास करपाक जाय. ताचें बरे- बरे गूण आपणावन स्वताचो विकास करपाक जाय. आमच्या देशांत सगल्या जाती, धर्मांक आपापले पद्दतीन रावपाची मेकळीक आसा, म्हणटकच जाती गणने उपरांत तणाव, वाद जावचो ना, हाची जतनाय घेवप सगल्यांचीच जापसालदारकी.