घडप

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

पुराणाचीं वांयगीं शाकेक कोताक येयनात अशें म्हणत बाप्पान एक लांब सुस्कारो सोडलो. विडयेचो आनी मनांतलो धुवर एकाच धपक्याक भायर सरलो आनी दोळ्यां मुखारलो चितनांचो धुवराचो लोट चडच धुवरेवंक लागलो.
बाप्पा घरान पडल्यार ह्या मिर्गाक एक वर्स पुराय जालें. मीर्ग लागीं येयलें म्हणटकच बाप्पाल्या जिवाक चिटमिटे पडटाले. मिर्गाची नेटान येवपी एक एक दडक मनांतले यादीक हुंवारांत झंजोळोवन काडटाली. त्या नेटार बाप्पाक दिसतालें त्या यादींच्या भारार भायर वयचें आनी खोरें पिकास कुदळ घेवन त्या तांबड्या चिकलांत पोट भरून खुदचें नाच्चें पूण जेन्ना बाप्पा उठपाक वयतालो तेन्ना हात पांय लोळटाले ते हालपाक तयार जायनाले आनी बाप्पाक मागीर आपल्या दुयेंसाची जाण जाताली. मनांत खतखतोन येयल्लें उमेदीचें ल्हार थंयचें थंयच जिरतालें.
बाप्पान जाण्ट्यांची शेत भात, कामत करपाची रीत खंडीत जावंक दिवना. जिवाक बरें दिसना जाल्यार सुद्धा कामाचेर केन्नाच बेजारलो ना. जाण्ट्यांचें तें दायज बाप्पाच्या मनांत भुरगेपणांत किल्ललें आनी हळुहळू आयज त्या मुळाचीं पाळां जावन पुराय तेगेल्या आंगान बळ्ळेलीं. हें सगळें चिंत्तां चिंत्तां बायलेन दांत्यापायचेर झरयल्लें वखद वांटयेन घालून हाडलें. तिगेले खणखण कानार पडटकच बाप्पा मातसो सावचीत जालो. बाप्पाक तिणें सेवा करपाचें हवसण दिल्लें. घोवाची कुयदाद घेतना मनांत दिसतालें देवान कपलाचो कुकूम मणी राखून चार चौगां मदीं सवायशीण म्हुणोन भायर भितर करपाक दिल्यार पुरो.
“कितें जालें? वाशे कित्याक मेजता?”
“कांय ना”. “वाशेय मेजना जाल्यार आनीक कितें करतलों हांव?” बाप्पा भितरले भितर सुको आंवडो गिळीत उलयलो.
“तशें आनी कित्याक म्हणटा? नशिबान येयलां तें चुकलां? तें भोगुंकच जाय.”
बायलेन वखद घोळयल्ली वांटी काडून घोवाच्या तोंडाक लायली. बाप्पान तें कडू तोरट वखद घळा घळा करून मनांतल्या कडू यादीं बरोबर गटगटीत पिलो. तोंडा बरोबर मनूय तितलेंच कोडसाणीन भरलें.
बायलेन वाटी काडली आनी तशीच उमथी घातली. देवा एक तरी कितेंय परागता पडल्यार देवाचो उपकार जाता आसलो अशें म्हणत मनांतल्या मनांत ती कुळदेवाक पांय पडली. अशें म्हणटात शेणलेलें मन धा कडेन. हालीं वयता थंय देवाक आंगवणी करून येताली मनान थकूंक नासली पूण कुडीन मात थकलेली. कोण कितें सांगता तें ती करिनासतना रावोंक ना. तें करतकच मनाक एक समाधान आनी आशा दिसताली. अडेचें बळगें हाडून ती हें सगळें करताली.
बाप्पाल्या मनांतलें वादळ आयज खुबच वाडपाक लागलें. भायर पावस घोग्यांनी वोत्तालो.
“आतां ह्या वर्साकय जोगण घालना मुगो?”
“कोण घालतलो बापूय म्हागेलो?”
“कोण म्हणल्यार?”
“कोणूय फुडें सरपाक जाय ती कितें बायलांनी करपा कामां?”
“ती जोगण बीगण आतां कोणांक पडलां? तूं पयलीं बरो जा मागीर घालया जोगण.”
“बाब कितें म्हणटा ह्या वर्साकय पडंगच वडयता खंय?”
“बाब आनी कितें म्हणटलो?” बायलेन उतर ओडीत सुकी उणी गिळ्ळी.
“कित्याक?” बाप्पान हुस्को वाडयत विचारलें.
“आतां फकत बाबालेंच उतर चलना.”
“म्हणल्यार… सुने तयारी ना तर शेतान वसपाची?”
“आमी तेन्ना ते व्हडके काडलें म्हुणोन आतां भुरगीं तें करतात? आतां शेतान गेल्यार काळी जातात खंय. तेन्ना हेगे मेरेर तेगे मेरेर वसना जाल्यार पेजे निवोळ मेळनासलो.” बायल मनांत शिजतालें तें घोवा मुखार ओकली.
“पयलीं लोकांक वत लागनासलें? तीं काळीं जायनासली? वतान काम करून पोट भरून भुरगीं बाळां पोसून आमगे पिळग्यो गेल्यो.”
“काळी जातालीं आनी धवी जातालीं आनी जालें म्हुणोन कोणाक म्हुणोन सांगतलीं? पोट तर भरोंक जाय आसलें आतां मेळटा न्हु सगळें आयतें कित्याक वताक वणवणोंक जाय ते दीस गेले वत पावसाचे.” बायलेचो सूर निराशेचो आसलो.
“हय गो पूण आतां कितें खातलीं? सदांच दुसर्‍याच्या भरवंशार आदन दवरून कोताक येता?”
“कांय ना जाल्यार आपल्या घरान आसल्यार पेजेनिवोळ तरी शिजोवन खावंक मेळटा.”
“हय पूण सरकार दिता न्हू तांदूळ अर्द्या मोलान मागीर लोक शेत कित्याक रोयतले ते खातीर कोणाक हुस्को ना.”
“पूण शेजान्नी भरवंशार दवरलें आदन माडा मुळां ओतचें पडटा हें खबर आसा मुगो?”
“सगळीं शेतां वयता थंय पडंग वडयल्यांत. आमी ह्या हातांनी भाजी पालो शेता कामतां पिकयलीं कितलीं आनी खालीं कितलीं. करून खातल्याक घे म्हुणोन जमीन आसा फकत घोळपीच जाय देवा याद जाल्यार जिवाक चिटमिटे येतात.”
“शेता भातां पडंग दवरल्यांत ते भिकेचे दुवाळे एक दीस अन्न अन्न म्हुणोन वळवळपाची पाळी येतली.”
“हय आमकां तें पळोवंक पडना जाल्यार पुरो तो मेरेन देवान आमची याद केल्यार पुरो.”
“जाण्ट्यांनी बेश्टीच तीं शेतां भातां सांबाळून दवरूंक ना. ते सदांच फुडलें चित्ताले. भुरग्यां बाळांक पोटलो दवरूंक नासत पूण अन्नाक वळवळचे न्हु म्हुणोन आपले पांय मातयेन दवरले.”
बाप्पाच्यान हें सगळें सोसूंक जायना जालें. तेगेले हात पांय चडच थरथरोंक लागले.
“राखून दवरलेलें पूण आतां भुरग्यांक वाडलें नाका सांडलें जाय जालां. दोंगर शेतां भाटां विकून हात बोकाक पुसले. सगळे झगझगाक भुल्ले.”
“आनी ते देव देंवचार शिमे राखणे खंय फाफसल्यात कोण जाणा. वर्साची जोगण ना रोंट ना. हें सगळें जाण्टेल्यां कडेन जाता म्हणल्यार आमी केलें. आमकां राना खुट्यान गेल्ले कडेन तेणींच राखल्यात.”
“तें आनी खंय उरलां आतां वयर भूतबाये रान काबार केलें. थंय हॉटेल बांदता खंय आतां. जोगणी मळार बिरमो वा-यार पडला. केन्नाच वाड्यार येवंक ना पयर वाड्यार दिसान भोंवतालो खंय.”
“कितें तो शिगम्या मांड, धाला मांड आनी गांव आसलो पूण आतां खंयचे कडेन कांय ना.”
“तें पाड पडों आतां आमगे माथ्यार येयलां तें आमी पळोवया एकट्यान बोब मारली म्हुणोन मळबान पावना.” बायलेन घोवाक समजयलो.
“हय गो पूण आमी जिते आसा मेरेन पोरांक तशें सोडून दिवन कोताक येयना. भुरग्यां मळणेक बीं ना भात. फुडें कितें भोगचें पडटलें हें तेंकां खबर ना. आमी पावसाळे पळयले म्हुणोन त्यांकां तें समजून सांगचें पडटलें ना जाल्यार फुडें येवपाची पिळगी आमकां माफ करची ना.”
“हय तेवूंय खरें आसा पूण आमगेलोच आमकां आयकना मागीर लोका भुरग्यांक कितें सांगतलीं देवान ह्या पोरांक बरी बुद्ध दिल्यार पुरो आमी पूण संवसार पळयलो हेणीं कितें पळयलां?”
कितलेशेच दीस जाले पावसाचीं ओलां मारपाक लागत सावन बाप्पाक चिटमिटे पडलेले. शेत रोयतो जाल्यार कुणग्यो निवळ करप, सावळ घालप, शेण घालप, खारीज निवळ करप, वंयेक खूंट हाडप ही कसलीच तयारी पुतान करूंक नासली. ह्या वर्सा पोरूंचे थोडे तांदूळ आसले म्हुणोन कांय कळ्ळें ना. कसोय जाल्यार निवोळ ताळ्यार पडलो.
“बाब शेत नाकाच म्हणटा ह्याय वर्सा?” बाप्पान परत बायलेक विचारलें.
“वाड्या वयले सगळे भुरगे म्हणटा खंय त्या चिकलान कोण लोळटलो काय म्हुणोन. आमगेलोय तें आयकोन फुल्ला. शेत गोरवां सगळीं विकया म्हणटा. सगळे भुरगे भायर कामाक वसोंक सोदतात तेंकां कोणें सांगलां खंय भायर भरपूर पगार म्हुणोन.”
हें आयकोन बाप्पालो मनांतलो खवदळ चडूच वाडलो. दोळ्यां मुखार काळोख दाट जालो त्याका उबस येयल्ले भशेन जाली. बाप्पा तसोच त्याच नेटार उलोवंक लागलो.
“हय भायर वयता खंय कसली बुद्द ह्या पोरांक देवा येयल्या. वाडलें नाका सांडलें जाय जालां. ते पयशे दोनच दिसांचे पावसाचो हुंवार तो आनी म्हागे जीव आसा म्हणल्यार गोरवां हांव कसोंच विकूंक दिवचो ना.”
“आसूं तेंकां जाय तें करूं. आमगे हातीन कितें आसा आतां बरें केल्यार बरें खातले नाजाल्यार फातर खातले” बायलेन घोवाक धीर दिवपाचो यत्न केलो.
“पूण घरार येयल्लें वाड्याक चुकना आनी वाड्यार येयल्लें गांवाक चुकना.”
“आसूं कितें जाता तें पळोवया आतां तूं बेश्टोच जिवाक गोळ लावन घेयनाका.” अशें म्हुणोन बायल रांदचे कुडींत गेली.
आतां मात बाप्पाच्यान जिवाक कितें जाता आनी दोळ्यां मुखार कितें घडटा तें सोसूंक जायना जालें. भितरले भितर घुस्मटपाक लागलो आनी थंयच लोळपाक लागलो. भायर पावसाची दडक बरीच नेटान घसघसताली. जिवाक आतां चडच अस्वस्थ दिसपाक लागलें. हात पांय सामकेच गळसणले. बाप्पाक दिसलें जालें आतां म्हागेलें आनी निमाणें आपल्यो फांटल्यो यादी उस्तुपाचो एक यत्न करपाक लागलो गोरवां, शेत, कामत, मळणी, दोंगरार तें भुरगेपण… हें सगळेंच बाप्पाच्या दोळ्यां मुखार धालो खेळपाक लागलें आनी कांय खीण बाप्पान सूखाची उमेद भागयली.
“आयकलां? बाब भितर बायलेचेर कित्याक फडफडटा.”
“कित्याक? कितें जालें? पयशां खातीर बीन दिसता.”
“मातशें कानार पडलें म्हागेल्या कोणें भायर व्हरता म्हुणोन सांगलें आनी पयशे खाले खंय खूब भुरग्यांचे.”
“कोण खंयचो?”
“तें आमकां कोण सांगतलो? ह्या वर्सा काजूंक कितेंय मेळ्ळें तें घातलें दिसता कोणाच्या हड्ड्यार”
“पळयलें मुगो मोर नाचता म्हुणोन कुमातर नाचोंक जायना”
अकस्मात माळ्यार आवाज जालो आनी कांय वेळान भायर आंगणांत कितें तरी धडयल्ल्याचो आवाज बाप्पाच्या कानार पडलो. त्या आवाजान बाप्पाच्या थकलेल्या मनाक एक मोनो साद घातलो आनी तो भानार येयलो. जिवाच्यान जायना हें तेका परत कळ्ळें पूण कानार पडलेल्या आवाजान तेजे कडेन ओगी रावपाक जायना जालें तसोच बायलेक उलो मारलो.
“आगो भायर आंगणान कोण कितें बडयता?”
“सगळें सांगता तुका राव मातसो. बाबान माळ्या वयली रीस, जूंव, निरमाणें आनी नांगर काडून घडप घडटा आंगणान. येतां सगळें सांगतां म्हागे शीत आसा चुलीर मोव जातलें.” अशें म्हुणोन ती घरान गेली.
बाप्पाच्या दोळ्यां मुखार फुडलीक, जोगण, जोत, बांद, खारीज झळकोंक लागलें. घडपाचो आवाज वाडत गेलो आनी बाप्पान उश्या वयर दवरलेल्या उदका पेल्याक थरथरत हात घातलो.

नरेश चंद्रकांत नायक
8390526848