गाबणी गाय

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चक्री वादळांतल्यान सांवरता म्हणसर हुंवार येवचो. आनी ताचे कडेन झुजून स्वताच्या पांयाचेर उबे रावता म्हणसर भूंयकाप जावचो अशें कांय कोरानाचे बाबतींत चालू आसा. सगळो संवसार कोरोना विशाणू लागीं झुजलो. आयज वेळ आयला ओम्रिकोन किड्या लागीं झुजपाचो. अशा ह्या विशाणूचो खवदळ चालू उरलो जाल्यार गोंय उरतलें व्हय…
तेरेझा बाबडें मनांतल्या मनांत चिंततालें. इतल्यांत राय गांवच्या इगर्जेची आमोरे वेली घांट एक बराबर वाजूंक लागली. आयज पयलेच फावटी तेरेझा आपल्याच घरा मुखारल्या त्या खुर्सा मुखार वचूंक कांचवेली. निमाणें सदचे भावार्थान तिणें वाती पेटयल्योच. तेरेझान घरांत वचून घरांतले दिवे पेटयले. उपरांत पांयजेलांतले सायबिणीक वाती पेटोवन तिचे मुखार दिमी मारून हात जोडले.
“धनया, दीस-रात तुजी सेवा करपांत जिवीत घालयलें. आयज आनीक तुवें हो दीस मुजे नशिबांत निर्मुवचो. तूक मुगेलें कीत वायट दिसोलें. कित्या, तिरोसकार हो? मुगेलो घरकार
तलो पातकी आसूंक शकता?”
तेरेझाची हीं दुखेस्त काळीज हालोवपी उतरां आयकून तिचे धुवेन लुसीन फाटल्यान येयत म्हणलें – “ना मांय ना. तूं अपराधी न्हय. तूं रोड नाका. गुन्यांवकारी हांव आसां. हांवूच ते गायेक आनी बैलाक चरांवा सावन हाडूंक विसरलें. देखून तीं चोरयेक गेलीं. भोगोस म्हाका मांय. देवाक शिणी नाकाय…”
“तुजी कांय चूक ना लुसी. तें आमगेल्या नशिबांतूच निर्मिलां धनयान मिस्ता. देवान दिलां तें भोगूंक जाय, ह्याच संवसारांत,” तेरेझान म्हळें.
“वर्सान वर्स जून म्हयन्यांतलो पावसाळो गोंयांत खवदळ घालता. पूण अंदूं त्या पावसान लोकागे घात केलो. सगल्यांक पावस उणो पडलो. फाटल्या शंबर वर्सांचो रिकोर्ड मोडलो. फाटले पंद्रशेंत. फकत अर्दो इंच पावस पडलो. असोच जर पावस पडलो ना जाल्यार गोंयांत दुकळ येतो म्हूण सरकारान भिरांत मांडल्या,” मांय निर्शेल्या तें पळोवन लुसीन फोण्णां फोडलीं.
“मांय पावसान अंदूं घात केलो. तेक लागोन सांजाव लेगीत फुलोना. सांजाव पातोळ्यो मागोता.. पातोळ्यो मागोता, येसो कांतारां गावन तरणाट्यांनी अर्द तळ्यांतू आंगार घाल्न घेयलें.”
“आयकोलें, हांवें बाय. इतलेंच न्हय तर, उदक सारकें मेळ्ळें ना म्हूण शेतकारांचें हाल जाल्याय.”
“मांय ह्या दिसांनी पावसा विशींची हवामान खात्यांचीं सगळीं गणितां चुकलीं.”
“चुडटी लाय, त्या गणितांक आनी तेंगेल्या खात्याक. ह्या उदका लागोन चय, आमगे रोंप्यां नाशाडी जाल्योय. कांय शेतांनी तर पेरलो बियां रोक-रोकत्या वोतांत मायतेंत सुकलीं. हो धग भाजयांक लागतलो चय. मागीर हांव कितें सांगतां तें सत दिसतलें तुका.”
मांय आनी धुवेची भासाभास चालू आसतनाच. तांचें शेजारी सुकोरीना भितर सरलें. ताणें भितर सरतांच एक खबर सांगूंक सुरवात केली.
“मांय, तूं नेणा, आयज सोकाळीं मडगांवां शारांतू वाठारांत, पुलिसांनी चोरयां गोरवां मारप्यांचेर कारवाय केल फूंय. ही फोबोर आतांच टी.ई.चेर येयल्या.” सुकोरीनान सांगलें.
“कित सांगोता गो बाये?” खबर आयकून जाणट्या तेरेझाक कच्च जालें.
“कोण तरी गोरवां आनी जनावरां राखोण कोरतांय तेणी पुलिसांक आपोल्यांय फूंय. तिंगा पुलिसांनी 35 बोकड्यो, 55 मेंढरां तशेंच 5 गोरवां धरल्यांय. सुमार 14 किलो चांबड्यांचें 86 डबे सांपडल्यांय फूंय.”
“पाड पोडो तेंचें. तेंकां मारून खावंक आनी कांय सांपडोलें ना मिस्ता. भाड्या बैलाक गोरवां देवा राखण म्हुणपाची.” तिच्या तोंडांतल्यान आनीक उतरां फुटलीं नात.
“बाय सुकोरीन तूक आनीक कित लिपोवं? बाय, आमगे दोग गोरवां चोरवां गेल्ले कडे ना जाल्यायं मुगो. म्हाका बाये ओगीच बेश्टोच हुस्को जालांय.”
“भुतान फूंय घाडियाक लिपोयलो, हें म्हणी भाशेन जाल तुमगे गोत. तरीय मांय तूं कांयच भिये नाकाय. सकाळीं पुलिशेंत वोचोन मडगांवां कॉम्पेन माच्ची.”
“व्होय धुवे, व्होय तेशेंच कोरया.”
“सोकाळीं यो गो बाये. मायन सांगलें.”
थंयच्यान सुकोरीन गेलें. फायचो हुस्को तांकां जाल्लो. तितले म्हणसर तेरेझान रांदलें. आनी रोखडेंच जेवन तीं रातींची आड पडलीं. रातभर तेरेझाक न्हीद लागली ना. फाटल्या कांय दिसां सावन तांचो बांगर बैल टायगर आनी दुदाची गाय राणी शेतांत चरोवंक गेल्ले कडेन ना जाल्लीं. ही खबर तिणें पंचायतीक लेगीत कळीत केल्ली. आनी एक दीस मीस सोंपल्या उपरांत ही गजाल पाद्रीच्या कानार घाल्ली. कामधेनू ह्या सरकाराच्या येवजणे खाला तेरेझाक पोसूंक गोरवां मेळिल्लीं.
हो आमगे मोगाचो टायगर बैल, ही आमगेली मोगाची राणी अशीं नांवां तांकां तिचे धुवेन लुसीन दवरिल्लीं.
केन्ना ना केन्ना, हो गूट फुट्टलो, देखून तें चड आकूळ-पिकूळ जाल्लें. केन्ना ना केन्ना तरी चवकशे पासत सरकारी अधिकारी येतलेच येतले. तांकां कितें सांगपाचें? हें येवजुनूच तिचें काळीज धडधडटालें. तिका दिल्ल्या जोडप्यांतली गाबणी गाय राणी अदमासान जानेरांत व्हियेवपाची आसली.
तीं दोगांय ना जाल्या फुडार केस जातोलो. हें चिंतुनूच तेरेझ चीप्प घामेलें. आपुणूच आपल्यो एकार एक कुशीं आरतून – परतून तिका केन्ना न्हिद लागली हें समजलेंच ना.
कोंब्या सादार फांतोडेर तेरेझाक जाग आयली. फुटी च्याव घेवन सुकोरीनाची वाट पळोवंक ती तिश्टत रावली.
इतल्यांत सांगलेल्या वेळार सुकोरीन पावलें. तेरेझाच्या जिवाक धादोस जालो. तशेंच कळाव ना करता, सुकोरीनाक वांगडाच घेवन तीं सोमतीच मडगांवच्या मायणा-कुडतरेच्या पुलीस चौकेर गेलीं.
“सायब, आमी राय सावन आयल्यांय, आमगे गोरवां सांडल्याय, कॉम्पलेन दिवपाक जाय,” लुसीन पुलीस हवालदाराक सांगलें.
“मात्शी भायर बांकार बसात बाय, तोंडार मास्क घालात. तशेंच हातांत सॅनीटायझर लायात. नातर तुमी म्हाका त्रासांत घालतली. तुमकां बेगिनूच आपयता,” तसोच ताणें उठून पुलीस सुरज वेळीपाक उलो मारून आपयलो.
“वेळीप, भायर कांय बायलांक बसल्यांत. म्हज्या मतान कागाळ नोंद करचे आदीं कांय गोरवां जप्त केल्यांत, तीं तांकां दाखोवया म्हणटां हांव,” हवालदारान सांगलें. सुरज वेळीपान कांयच उलय नासतना सायबाच्या उतराक पाळो दिलो. बेगोबेगो तांकां सगल्यांक घेवन पुलीस कार्यालया फाटल्यान गेलो. थंय बांदिल्लीं गोरवां पळोवन तांची निर्शेणीं जाल्ली. परत्या पांयांनीच मोन्यांनीच तीं परतलीं. उपरांत पुलीस हवालदारान तांची कागाळ नोंद करचे पयलीं खोलायेन चवकशी सुरू केली.
“सामकेंच उदक नाका कडेन पावलें म्हणटुकूंच तुमकां पुलिसांचो उगडास येता. सत मुगे मांय,” पुलीस अधिकार्‍यान नाखोशी उक्तायत विचारलें.
“आमी परक्या माटवांत उदारपण करपी मनशां न्हूं सायब?”
“जरूर दिसोत म्हाका, तूं तेशे म्हुणो नाक रे पुता. मडवळाचें मडें खंय भायर काडट्टकोच खरी गिरेस्तकाय समजता. तेशे आमगे जालां. मुगे घरा कोणूच दादलो मुनीस ना. फकत हांव आनी मुगे धूव,” दोळ्यांत दुकां हाडीत तेरेझान आपली काणी सांगूंक सुरवात केली.
“तशीं तुमी कांयच भियेनाकात. आनीक कांय सुवातांचेर रेड पडपाच्यो आसात. पूण तूं मात तुजें काळीज घट धर. ही चय मांय तुमची कागाळ नोंद केल्या आमी,” पुलिसान सांगलें.
“बोर सायब. तांची रजा घेवन तीं घरा परतलीं.”
एक दीस तेरेझा सदां भशेन पोरसांत तांबडी भाजी शिंपतालें. इतल्यांत ताचे धुवेचो मोबायल वाजलो.
“हॅलो बाय, हांव सरपांय सुकूर डायस उलयतां. तेरेझा मांयक सांग आतां सांतेणलार एका पोरण्या घरांत पुलिसांनी कारवाय कोन्न कांय गोरवां सांपडाल्यांय. थिंगां तुमी बेगीन पावाय. हांव फादराक घेवन थिंगां वचून भायर सरतां. ओके.”
“बरें सरपंच सर, थँक क्यू.” ताणें फोन बंद केलो.
मागीर ताणें बेगोबेगा मागील दारांत वचून ताचे मांयक ती खबर दिली.
खबर आयकून तेरेझा आवोयस म्हूण तटास जालें. तशींच तीं दोगांय वाटेक लागलीं. पावलां-पावलांची वाट माडयतना तेरेझालें मन भिरांतीन पोकरतालें.
“नेवेस सायबिणी, मुगे गोरवां जितीं जिवीं आसल्यार पुरो गो माये. तुगे पांस फुलांनी भरता.” तिणें मनांतले मनांत आंगवण केली.
तीं रोखडीच ते सुवातेर पावलीं. सगळो गांवचो भौस थंय जमिल्लो. ते कत्तल खान्यांतले बंद कुडींत तांबड्या रगताचो शिंवर पडिल्लो. एका कोनश्यांतल्या लोखण्यांत गायेची चरबी शिजोवन तूप तयार जातालें. जाल्यार दुस-या कुडींत पाम तेलाचे डबे दवरिल्ले. पाम तेलाचो वापर घडये गांवठी तूप करूंक जातालो अशें लोक आपले मदीं उलयताले.
तेच कुडींत कातरिल्लीं गोरवांचीं हाडां. तांच्यो तकल्यो, कातरिल्ले पांय, कान आनी दोळे रगतान भरिल्ल्या अवयवांचीं रास (गोरवांचे कातरिल्ले कुडके) एका कोनश्याक मारिल्ले. त्या राशीचार नदर मारतानाच तेरेझाची नदर सट्ट करून एके धवे गायेच्या कातरिल्ल्या कानाचेर गेली. तिच्या कानाचेर सरकारान कात्रोवन जी.जी. कुरू केल्ली. तिणें रोखडीच बोब मारूंक सुरू केली.
“चोरांनी… पाड पोडलेल्यांनी कातारली रे म्हुगेल्या दुदारी गायेक. माड पोडो तेंचेर. उजो लागून तेंगेल्या संवसाराक…” म्हणत व्हड किंळाच मारली.
रोखडीच पुलीस गो-पताकाचेर वांगडी. (गोरवाचे अधिकारी) आनी कांय बायलांनी तेरेझाक सांबाळ्ळी आनी वेंगेंत घेवन तिका भायर हाडली.
“मांय. तुज्यो भावना आमी समजूंक शकता. पूण ह्या लोकांनी फाटली कितलींशींच वर्सां गावेचें मास म्हण सांगोन बेसळ करून म्हशींच्या मास लोकांक लोकांक खावयलें.” सरपंच सुकूर डायसान तांकां समजायलीं.
“मांय, फकत तुजेच गायेची न्हय तर पुराय साश्ट म्हालांतल्या कितल्याशाच गोरवांची तांणी कत्तल केल्या. हो बेकायदेशीर उद्देग-धंदो करपी दुबावितांचेर कडक पावलां उबारतले,” पुलिसांनी लोकांक सांगलें.
कांय वेळान भानार येयत तेरेझान म्हणलें – “कर रे पुता पूण मुगे गाय परती मेळटली न्ही?”
“मुगे फुडार कितें?” तिच्या दोळ्यांतल्यान बळबळींत दुकां राखली.
“खरें मांय, मेळिल्लीं गोरवां परतीं जिती-जिवीं जायनात. तरीय पूण ते सुवातेर फकत गोरवांची कत्तल जाली ना. तर भेसळ युक्त गांवठी तूप तयार करून आमचे भलायके लागीं खेळ्ळे ते चोर. प्रशासन कारवाय करीत? करतलें घडये, पूण आमची भलायकी चरबीचें तूप खावन इबाडली ताचें कितें गंभीर जायत,” कडक उतरांनी प्रशासनाच्या अधिकार्‍यांचेर गांवच्या पाद्र विगारान आपलो राग उद्गारलो.
कितलोच वेळ हांगा सरता म्हळ्यार आमोरी जाली. राय इर्जेची घांट एके लयेन वाजूंक लागली. तेरेझान वगत करीनासतना कुरवांनीच खुरीस करून जेजुचो उहडीस केलो. ताचे उपकार मानले.
“आतांच फोबार मेळ्ळ्या, तेणीं कांय आनीक गोरवां धरल्यांय फूंय. थिंगा वचून चोवयो.” घडये, आमगेलो धुवेच्या उतरांनी तिका मात्शी धाडोस आयलें.
तीं दोगांय तशींच कत्तलखान्याच्या मागील दारांत पावलीं. कांय वगत तेरेझाक आपल्या दोळ्यांचेर विश्वास बसलो ना. तांचो अपुरबायेचो ठणठणींत बांगर बैल जितो जिवो आसलो. एका माडाक दोरी घासून ताका बंदिस्त केल्लो. जाल्यार त्याच माडाच्या कुशींत एक धाकटुलें पाडूक आनी एके गायेक बांदिल्ली. तें सोबीत पाडूक गायेचे वेंगेत खेळटालें. हो देखावो पळोवन तेरेझाचो आप्लाय दोळ्याचेर विश्वास बसलो ना. तिणें मोठ्यान हांबर फोडली…
म्हुज्या भुरग्यांनो… राणी s..s..s
टायगोर s..s..s-

विशाल सिनाय खांडेपारकार
8080622370