कॅन्सराक भियेवपाची गरज आसा ?

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

कॅन्सर जावं वा हेर कसलेंय दुयेंस जावं जागृताय आसप खूब गरजेची. एक समाजीक ऋण म्हण जापसालदारकेन स्वताची तशेंच हेरांची जतनाय घेवप ही आयच्या काळाची गरज.

नोव्हेंबर 7 हो राष्ट्रीय कर्करोग मान्यताय दीस, भारत धरून हेर विकसनशील देशांनीय कॅन्सर जाल्ल्या दुयेंतींचो परिणाम वायट जाता आनी हाचें सगल्यांत मुखेल कारण म्हळ्यार ह्या देशांतली निरक्षरताय, अर्थीक अडचणी, मिथकां, समाजीक कलंक (stigma) आनी हांकां लागून कर्करोगा विशीं जावपी जागृतायेचेर परिणाम. ते खातीर, आयच्या काळांत ह्या विशया संबंदान भासाभास जावप खूब गरजेचें आसा.
कर्करोगा विशीं आमी आयकतात तेन्ना पयलीं दिसता तो भंय. आपल्याचेर वा लागींच्या मनशाचेर हें अरिश्ट केन्नाच येवचें न्हय अशें दर एकल्याक दिसता, आपल्याक कॅन्सर हो केन्नाच जावचो ना असो खूब जाणांचो समज आसता. पूण कॅन्सराचो परिणाम सदांच वायट जाता अशेंय ना. खूब तरांचें कॅन्सर आसतात. तांचें वेगवेगळे पांवडे (Grades), कुडींतल्या खंयच्या अवयवाचेर परिणाम जालां आनी कुडींत कितलो पातळ, दुयेंतीची अवस्था अश्या कितल्याश्याच गजालींचेर आदारून आसात. दुयेंसाची परिक्षा / पारख सुरवातिकूच जाली जाल्यार ताचेर उपचार बेगीन जावन दुयेंसांतल्यान पुरायपणान बेगीन सुटका जावपाक शकता पूण दुयेंसाची बेगीन पारख जावपा खातीर कॅन्सरा विशीं जाणविकाय आसप खूब म्हत्वाचें. जाणविकाय आसप म्हळ्यार कॅन्सरा विशीं पुराय म्हायती आसप अशें जायना पूण कॅन्सर म्हळ्यार कितें? आपले कुडींत जावपी ल्हानांतल्यान ल्हान बदला विशीं शिटूकसाण आसप, आपूण कॅन्सराचो धोको आशिल्ल्या पंगडान येता काय? जर हय जाल्यार कितल्या तेंपान दोतोराक मेळून तपासून घेवपाची गरज आसा, ह्यो सगल्यो गजाली जाणून / समजून घेवप खूब गरजेचें.
कॅन्सरा विशीं सोंपे भशेन सांगप म्हळ्यार मनशाचे कुडींत आसपी पेशींचो अनियंत्रीतपणान विस्तार जावप. सामान्य मनशाचे कुडींत ह्या पेशींचो नियंत्रीतपणान विभाग जाता आनी कांय तेंपान तांचो नाश जाता जे खातीर नव्यो पेशी तयार जातात. पूण कॅन्सर पेशीं मदीं विस्तार केन्ना बंद जावपाक जाय हें शिटकावपी घटक आसना म्हूण ह्यो पेशीं वाडत वतात आनी तांचो परिणाम म्हूण ट्युमर, रोगप्रतिकारशक्तीचेर (immunity) परिणाम आनी हेर दुशपरिणाम आमकां दिश्टी पडटात.
कॅन्सर जावपा खातीर वेगवेगळीं कारणां आसात. कांय preventable आनी कांय non preventable कारणां आसात. Preventable कारणां म्हळ्यार सिगरेट ओडप, सोरो पियेवप, हिसपा भायर वजन वाडून मोटसाण येवप, हेर carcinogens जशें की radistions च्या संबंदान येवप आनी non preventable म्हळ्यार मनशाची पिराय, genetic mutations / predisposition म्हळ्यार त्या मनशाचे भितर कॅन्साराच्यो पेशी तयार करपी gene type आसप आनी hereditary म्हळ्यार घराण्यांतल्या, नात्यांतल्या कोणाकूय जाचे कडेन तुजो रगताचो संबंद आसा, ताका केन्नाय कॅन्सर आसप. कॅन्सर जावपी preventable कारणांचेर आमचो ताबो आसूं येता पूण Non preventable कारणां खातीर उपाय म्हळ्यार जागृताये वांगडा वेळावेळार जावपी स्क्रीनिंग म्हळ्यार तपास जावप. खूब फावटीं कॅन्सराचीं लक्षणां बेगीन दिसतात पूण ताचेर उपचार मेळपाक वेळ जाल्ल्यान परिणाम वायट जाता.
भारत सरकारान नॅशनल हॅल्थ मिशना अंतर्गत national programme of prevention and control of cancer, diabetes, cardiovascular diseases and stroke असो एक कार्यक्रम स्थापन केला. हाचे अंतर्गत वेगवेगळ्या वाठारांनी जिल्लो पांवड्यार सगल्या भलायकी केंद्रांचेर तपास केंद्रां सुरू केल्यांत. वेगवेगळ्या वाठारांनी वचून उच्च धोको गटाचो (हाय रिस्क) तपास जाता. कोणूय दुयेंती मेळ्ळ्यार ताचो परस्पर उपचार आनी फाटपूरवण करपाचें काम जाता पूण हें चालू आसतानाच दर एकल्यान स्वताची जापसालदारकी म्हण स्वताचे कुडीन जावपी बदलाची जाणीव घेवन, आपल्या लागींच्या भलायकी केंद्राचेर वचून वेळार तपासणी करून उपचार घेवपूय तितलेंच म्हत्वाचें. खूबदां निश्काळजीपणां म्हारग पडटात आनी उपरांत ताचो खूब वायट परिणाम जाता.
जर कोणाकूय ही लागण जाली जाल्यार फुडें कतें? हाचेर उपचार जावं येता काय? असो प्रस्न दर एकल्याक पडटा. हय, भलायकी क्षेत्रांत जाल्ले उदरगती खातीर आयज खूब तरेचे उपाय आनी उपचार तयार आसात. तातूंत CHEMOTHERAPY, SURGERY, IMMUNOTHERAPY, RADIOTHERAPY, HORMONAL THERAPY तशेंच TARGET TREATMENT अशेंय दर एका दुयेंतीची भलायकी पळोवन वेगवेगळे उपचार करूं येतात. त्याच वांगडा होमियोपथी, आयुर्वेद ह्याय वैजकी क्षेत्रांचो पालव घेवं येता.
कॅन्सर दुयेंस जातकच जावपी मानसीक त्रास होय तितलोच म्हत्वाचो विशय. दुयेंसाचें नांव आयकुनूच बरेचशें दुयेंती निर्शेतात आनी ताचें घरचेंय बी खचून वतात. पूण कॅन्सरूच न्हय तर कसल्याय दुयेंसाक झुजपाक जाय आसता ती खर इत्साशक्त, ती आसल्यार कसलेंय व्हड झूज मनीस लडपाक शकता. ह्या वेळार दुयेंत मनशाक जाय आसता तो आदार, पूण खूब फावटी नाका आशिल्ली सहानुभुती दाखोवन दुयेंतीची काकूट करप, विचारूंक नाशिल्ल्यो सुचोवण्यो करप, उपदेश करप, खूब व्हडलें कितें तरी जालां अशें संबोदीत करप आनी सगळ्यान वायट म्हळ्यार विशय टाळून कॅन्सरा विशीं उलोवपूच ना अशेंय जातना दिसता. पूण आमकां एक समाज म्हण कॅन्सरूच न्हय तर कसलेंय शारिरीक वा मानसीक दुयेंसा आड झुजपी मनशाक तेंको दिवप हें शकपाची गरज आसा. Sympathy दाखय नासताना empathetic जावपाची गरज आसा. ताका आपूण सदांच तुजे वांगडा आसा तूं फकत उलो मार हें सांगपाचीय तितलीच गरज आसा. कॅन्सरा आड झुजपी सिने कलाकारांच्यो खबरो आमी आयकतात. हांव मुंबय शिकपाक आसताना, पत्रकार बरखा दत्त हिणें घेतिल्ल्या एके चर्चेक हांव गेल्लें. सिने कलाकार सोनाली बेन्द्रे, ताहीरा कश्यप आनी लिसा रे अश्यो 3 कॅन्सरा वांगडा झुजून आयिल्ल्या अस्तुऱ्यांक तिणें आपयल्ले आनी विशय आशिल्लो कॅन्सर आनी तांचो प्रवास. त्या दिसा आयकता आसताना जाणवलें की दर एकल्याचो प्रवास कितलो वेगळो आसता तो. एकटेन सांगलें जेन्ना तिका आपल्याक कॅन्सर जाल्ल्याचें कळ्ळें तेन्ना ती सामकी निर्शेली – भियेली. पूण तिणें आपले मानसीक हिमतीचेर दुयेंसाचेर मात केली. दुसरेन सांगलें की तिचो प्रवास सामको सुखद आशिल्लो. तिची स्वता विशींची जाणविकाय वाडली, कांय नव्यो गजाली ती शिकली जाका लागून तिचो एक नवो जल्म जाल्ले वरी जालो. अशीं खुबशीं उदाहरणां आमचें सरभोंवतणी आसतात.
म्हाका याद जाता कॉलेजींत आसताना तिसऱ्या वर्सा मडगांवच्या एका हॉस्पिटलांत हांव दुयेंतीक तपासतालें. थंय म्हाका एक बायल मेळ्ळी. ती general surgery ward त आशिल्ली. होमियोपथीचें अभ्यासक आशिल्ल्यान हांवें तिची पुराय विस्तारान अशी म्हायती घेतली. तिणें म्हाका उमेदीन विचारलें तितलेंय सांगलें पूण दुयेंस कसलें आसा हें मात सांगलें ना. सामकी उमेदी हांसऱ्यामुखाची ती बायल आपलो घोव कितलो बरो, आपली खूब जतनाय घेता तेंय सांगलें, आपल्यो आवडी निवडी सिनेमा पळोवपाक आवडटा, नाच पदां आवडटात अशें सगळें सांगलें. निमणे कडेन म्हाका समजलें की तिका GRADE 3 PANCREATIC कॅन्सर आशिल्लो. त्या दिसा तिणें म्हाका म्हळें, आयुश्यांत कितेंय जांव सदांच खूश उमेदी रावप गरजेचें.
कॅन्सर जावं वा हेर कसलेंय दुयेंस जावं जागृताय आसप खूब गरजेची. एक समाजीक ऋण म्हण जापसालदारकेन स्वताची तशेंच हेरांची जतनाय घेवप ही आयच्या काळाची गरज. जेन्ना आमी एकामेकांक आदार दिवन दुयेंसाचेर मात करतली तेन्ना खऱ्या अर्थान समाजाची उदरगत जातली.

डॉ. वेदिका वाळके
8698387747