कूड, मन आनी समाज एकठांय करपी योग

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

योगाक लागून रगत प्रवाह सुदारिल्ल्यान आनी ताण उणो जाल्ल्यान उच्च रक्तदाब, कोलेस्टेरॉल, दाह सारकिल्ले काळजाच्या दुयेंसांचे धोके उणे जातात.

आंतरराष्ट्रीय योग दीस दर वर्सा 21 जून दिसा मनयतात. हातूंत शारिरीक, मानसीक आनी आध्यात्मिक भलायके खातीर योगाचे समग्र फायदे आसतात. ही तारीख उत्तर गोलार्धांतल्या सगळ्यांत लांब दिसा कडेन जुळटा, जो उजवाड, उर्जा आनी समतोल हांचें प्रतीक आसा. भारताच्या प्रस्तावा उपरांत 2014 वर्सा संयुक्त राश्ट्रांनी ताका मान्यताय दिली. पयलो उत्सव 21 जून 2015 दिसा जालो आनी तेन्ना सावन संवसारभर लाखांनी लोकांनी ह्या पुर्विल्ल्या परंपरेक मान दिवपा खातीर योग सत्रांनी, कार्यशाळांनी आनी जागृताय मोहिमांनी वांटो घेतला. आंतरराष्ट्रीय योग दीस 2025 खातीर “स्वता आनी समाजा खातीर योग” हो विशय योग वैयक्तीक भलायकी आनी समाजांत शांततायेन जगपाक कसो आदार करता तें दाखयता.
योगाची उत्पत्ती पुर्विल्ल्या भारतीय तत्वगिन्यानांतल्यान जाली, जी 5,000 वर्सां परस चड काळाची आसा, ताचे संदर्भ ऋग्वेद आनी उपनिषदांत मेळटात. पतंजलीन योगसूत्रांत इ. स. प. 200 च्या सुमाराक योगाची एक पद्दत घडोवन हाडली. नैतिक नेम, शरीराची मुद्रा, श्वास व्यायाम, ध्यान हांचो आस्पाव आशिल्ल्या अष्टांगमार्गाचें (अष्टांग योग) ताणें वर्णन केलें. शेंकड्यांनी वर्सां योगाची उदरगत वेगवेगळे प्रकार आनी शैलींत जाली- राजयोगाच्या शांत, ध्यानात्मक अभ्यासा सावन ते हठयोगाच्या सक्रिय हालचालीं मेरेन. आयज फकत हिमालयांतल्या ऋषींनीच न्हय तर ऑफिसांतले कामगार, विद्यार्थी, नामनेच्या व्यक्तींनीय योग आपणायला.
योग हो संस्कृत मूळ युज म्हणल्यार संयोग वा जोडप ह्या उतरा वयल्यान मेळ्ळा आनी ताचो अर्थ एकीकरण वा जोडणी. ही पुर्विल्ली पद्दत शारिरीक मुद्रा (आसन), श्वास तंत्र (प्राणायाम), ध्यान आनी नैतिक तत्वांचो समग्र मिश्रण आसून, हे सगळे कुडी, मन आनी आत्मो हांचे मदीं समरसताय (एकग्रता) वाडोवपा खातीर तयार केल्लीं आसात.
योगाचे आठ भाग आसून पयलो यम, म्हणल्यार आत्मसंयम. सत्यवादी आसप (सत्य), चोरप ना (अस्तेय), इत्सा नियंत्रण दवरप (ब्रह्मचर्य), लोभी नासप (अपरिग्रह) आनी दुसऱ्यांक दुखोवंक ना (अहिंसा) अशे पांच मुखेल नेम पाळटात. योगाचो दुसरो भाग म्हणल्यार नियम (पालन) हातूंत नितळसाण (सौच), समाधान (सांतोष), आत्मशिस्त (तप), स्वता विशीं शिकप (स्वाध्याय), आनी उच्च शक्तीची भक्ती (श्वर प्राणिधन) अशो पांच आचार आसात.
योगाचे फुडले तीन भाग ध्यानाची (ध्यान) तयारी करपाक आदार करतात. ते अशे: आसन (शरीराची मुद्रा), प्राणायाम (श्वास नियंत्रण), आनी प्रत्याहार (इंद्रियां पसून लक्ष वळोवप). निमाण्या तीन भागांत एकठांय संयम अशें म्हण्टात, तातूंत धरण (एकाग्रताय), ध्यान (खोल ध्यान) आनी समाधी (खोल शांततायेची वा भायल्या विक्षेपांतल्यान मुक्तताय) हांचो आस्पाव जाता. हीं मनाक खोलायेन लक्ष केंद्रीत करपाक आनी आध्यात्मिक जागृताय करपाक आदार करतात.
भलायकेक योगाचे फायदे
स्नायू आनी संयोजी ऊतकांक शिथील करून योगाक लागून लवचीकपण वाडटा. हाका लागून दुखप आनी दुखप उणें करपाक मदत जाता. वेगान आनी व्हांवपी हालचालींचो आस्पाव आशिल्ल्या अष्टांग योगाक लागून बळ आनी सहनशक्ती निर्माण जाता. एका अभ्यासांत सप्तकांतल्यान दोन फावटीं केल्ल्या 8 सप्तकांचो हठयोग कार्यावळीन लवचीकपण 14- 35% वाडयलें (बसून पावपाच्या चांचण्यांनी मेजप). तशेंच योग करिनाशिल्ल्या लोकां परस धरपाची तांक आनी पांयांची सहनशक्ती सयत स्नायूंची तांक वाडली.
योगाक लागून रगत प्रवाह सुदारिल्ल्यान आनी ताण उणो जाल्ल्यान उच्च रक्तदाब, कोलेस्टेरॉल, दाह सारकिल्ले काळजाच्या दुयेंसांचे धोके उणे जातात. जर्नल ऑफ आयुर्वेद आनी इंटिग्रेटिव्ह मेडिसीनांतल्या 2019 वर्सा केल्ल्या नियाळांत प्राणायाम (योगीक श्वास) हृदयविकाराचें कार्य वाडयता, जाका लागून काळज, मेंदू आनी फुफ्फुसाचे भलायकेचेर फायदो जाता अशें दिसून आयलां. योगाक लागून फाटीच्या सकयल्या भागांत दुखप, संधिवात, फायब्रोमायल्जिया सारकिल्या दीर्घकाळ चलपी वेदनेच्यो परिस्थिती उणी जाता आनी चड करून मानक उपचारां परस चड कामगिरी जाता.
अभ्यासांत योग कॉर्टिसोल (ताण हार्मोन) उणो करून आनी पॅरासिम्पॅथेटिक तंत्रिका तंत्रा वरवीं कुडीक शांत करून ताण आनी चिंता उणी करपाक मदत करता अशें दिसून आयलां. हाका लागून भुरग्यांची भावनीक भलायकी बरीच सुदारता (Afonso et al. 2017, Frontiers in Aging Neuroscience). अष्टांग विन्यास बळिश्ट आनी सक्रिय हालचालींनी काळजाची भलायकी सुदारता आनी बळगें तयार जाता. ताच्या स्वासाचेर लक्ष केंद्रीत करप आनी स्थिर नदर (दृष्टी) मन निवळ करपाक आदार करता.
योग चडसो सुरक्षीत आसता पूण गुरवार आशिल्ल्या वा जखमी जाल्ल्या लोकां खातीर तातूंत बदल करपाची गरज आसता. खास करून अष्टांग योगांत नवशिक्यांनी दुखापत जावचें न्हय म्हणून प्रशिक्षीत शिक्षकां कडल्यान शिकचें.

(लेखक नॅशनल सेंटर फॉर पोलर अँड ओशन रिसर्च, मुरगांवचे वरिश्ठ शास्त्रज्ञ आनी फ्रीलान्सर आसात.)

डाॅ. आल्वारिन्हो लुईस
9422457368