कुस्तीच्या आखाड्यांतलो हनुमान : दारासिंग

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

दाराच्या अभिनय कारकिर्दींतलो मैलांचो फातर म्हणल्यार ‘रामायण’ मालिकेंतली हनुमानाची भुमिका.

सिनेमा आनी कुस्तीच्या इतिहासांत दारासिंग ह्या नांवाक व्हड मान आसा. एक बळिश्ट कुस्तीगीर वा लोकप्रीय अभिनेतो म्हणून न्हय, तर एक पिळगी तो निश्ठा, शौर्य आनी सादेपणाचें प्रतीक आशिल्लो. ताचो आवाज, रूंद छाती आनी मोगाळ हांसो अजूनय लोकांच्या काळजांत घर करुन आसा. 

दाराचें पुराय नांव ‘दिदारसिंह रंधवा’. सुरतसिंह रंधवा आनी बलवंत कौर हे ताचे आवयबापूय. दाराचो जल्म अमृतसरांतल्या धरमूचक गांवांतल्या जाट शीख घराण्यांत 19 नोव्हेंबर 1928 दिसा जालो. दारा व्हडलो भाव. शाळेंत वचूंक ना. धाकल्या भावाक शिकोवपाक ताणें शेतांत मानायपण करचें, अशें आज्यालें मत. हाचेर घरांत वादूय जालो. दाराक भुरगेपणा सावन कुस्तीची आवड. दर दिसा कितलींशी वरां तो व्यायाम करतालो. ताणें भुरगेपण शेतांत काम करून सारलें, उपरांत व्हड जातकूच 6 फूट 2 इंच आनी 53 इंच छाती आनी घटमूट कुडीक लागून ताका कुस्ती खेळपाची प्रेरणा मेळ्ळी. तो आनी ताचो धाकलो भाव सरदारा सिंग एकठांय कुस्ती खेळटाले. शारांत जावपी कुस्ती सर्तींत वस्तादपण जोडून गांवाची नामना ते वाडवोपाक लागले. दारान कुस्तीचें शिस्तबद्ध प्रशिक्षण घेतिल्लें. त्या काळांत ताका राजा- महाराजां कडल्यान कुस्ती खेळपाक आमंत्रणां येतालीं. कुस्तीचें सर्तीत जायत्या पेलवानांक हारयले उपरांत  दारासिंग 1947 वर्सा काका वांगडा सिंगापूराक गेलो. थंय ताणें ‘इंडियन स्टायल’ कुस्तींत मलेशियन चॅम्पियन त्रिलोक सिंगाक हारोवन कुआलालंपूरांत मलेशियन कुस्ती चॅम्पियनशीप जिखली. वेवसायीक पेलवान म्हणून सगल्या देशांनी जैत मेळयले उपरांत 1952 वर्सा तो भारतांत परतलो. सुमार पांच वर्सां फ्रीस्टायल कुस्तींत उदेंत आशियेंतल्या कुस्तीगीरांक हारयले उपरांत दारा 1954 वर्सा भारतीय राष्ट्रीय कुस्तीचो वस्ताद जालो. 

साठाच्या दशकांत ताची मुक्त शैलीची कुस्ती पुराय भारतांत गाजताली. ल्हान पिरायेचेर घरच्यांनी ताचें लग्न लायलें. 17 वर्सां पिरायेचेर तो एके चलयेचो बापूय जालो. फुडें कुस्तीच्या मळार ताणें संवसारिक नामना मेळयतकच स्वताचे पसंतीच्या सुरजीत कौरा कडेन लग्न केलें  पयल्या लग्नाच्यो तीन चलयो आनी दुसऱ्या लग्नाचो एक पूत, अभिनेतो बिधू दारासिंग रंधवा ही दाराचीं भुरगीं. दारान कुटुंबा सयत राष्ट्रकुल देशांत भोंवडी केल्ली तेन्ना संवसारीक जैतिवंत किंग काँग हाका लेगीत हारयलो. ताचे लोकप्रियतेचो दुस्वास करून संवसारीक जैतिवंत कॅनडाचो जॉर्ज गार्डियन आनी न्यूझीलंडाचो जॉन डिसिल्वा हांणी 1959  वर्सा कोलकातांत जाल्ले राष्ट्रकुल कुस्ती सर्तींत दाराक उक्ते आव्हान दिलें. हांगाय दारान दोनूय कुस्तीगीरांक हारोवन संवसारीक सर्तीचें वस्तादपण मेळयलें. राष्ट्रकुल चॅम्पियनशिपा उपरांत दारा सिंगालें, आपलें बळगें पुराय संवसाराक दाखोवपाचे ध्येय आशिल्लें. ताणें दरेका देशांतल्या कुस्तीगीरांक हारयले. निमाणें 29 मे 1968 दिसा संवसारीक विजेतो लाऊ थेज  (अमेरिका) हाका हारोवन तो फ्रीस्टाइल कुस्तीचो संवसारीक विजेतो जालो. कुस्ती प्रवासांत दारान पाकिस्तानाचो माजिद अकरा, शाने अली आनी तारिक अली, जपानचो रिकोडोजैन, युरोपीय चॅम्पियन बिल रॉबिन्सन आनी इंग्लंडचो चॅम्पियन पॅट्रीक ह्या सारक्या जायत्या कुस्तीगीरांक हारयले. 1983 वर्सा कुस्तींतल्यान निवृत्त जाल्ल्या दारा सिंगान 500 परस चड कुस्तीगीरांक हारयले. चडशांक तांगेल्याच देशात हारायले हें विशेश. दाराक 1966 वर्सा रुस्तम-ए-पंजाब आनी 1978 वर्सा रुस्तम-ए-हिंद ही पदवी मेळ्ळी. दारा सिंगान सुमार 36 वर्सां कुस्तीचें आखाड्यांत घाम गळयिल्लो आनी वट्ट 500 कुस्ती सर्तीतल्यान दारा सिंगाक एकूय सर्त हारलो ना, ताका लागून ताचें नांव “ऑब्जर्व्हर न्यूजलेटर हॉल ऑफ फेम” हातूंत नोंद जाल्या. दाराच्या कुस्तीच्या मोगीं मदीं प्रधानमंत्री जवाहरलाल नेहरू सयत हेर जायते प्रधानमंत्री आशिल्ले. खऱ्या अर्थान दारा हो कुस्तीच्या मळा वयलो शींव आशिल्लो. तागेली गर्जना आयकून व्हडले कुस्तीगीर लेगीत मैदानांतल्यान पळटाले. 

दारा सिंगान  सिनेमांत 60 वर्सां प्रेक्षकांच्या काळजाचेर राज्य केलें. कुस्तीच्या आखाड्यांतल्यान बाॅलिवूडांत येवपी दारा सिंग पयलो अभिनेतो. टारझन माळेच्या सिनेमांचो तो नायक आशिल्लो. दारा सिंगान घटमूट शरीराक लागून सिने मळार प्रवेश केलो. आयज बॉलिवूडांतल्या दरेका अभिनेतो आपलो शर्ट उगडून स्नायू दाखयता, तो ट्रेंड दारा सिंगान सुरू केल्लो. ताचो पयलो ‘संगदिल’ चित्रपट 1952 वर्सा प्रदर्शीत जालो, तातूंत दिलीप कुमार आनी मधुबाला हांणी मुखेल भुमिका केल्ली.1955 वर्सा किशोर कुमार आनी वैजयंती माला हांणी मुखेल भुमिका केल्ल्या ‘पहली झलक’ ह्या चित्रपटांत ताणें कुस्तीगीर म्हणून काम केलां. कुस्ती आनी चित्रपटांत एकाच वेळार कार्य करपी दारा सिंगाचो नायक म्हणून  पयलो चित्रपट ‘जग्गा डाकू’, उपरांत बॉलिवूडाचो पयलो ऍक्शन नायक म्हणून ताची नामना जाली. दाराक  1962  वर्साच्या कुस्तीचेर आदारिल्ले ‘किंग काँग’ ह्या चित्रपटांन लोकप्रीयता दिली. उपरांत ‘रुस्तम-ए-रोम’, ‘रुस्तम-ए-बगदाद’, ‘रुस्तम-ए-हिंद’ आदी चित्रपट केले. सगले येसस्वी जाले. “आनंद” ह्या गाजिल्ल्या चित्रपटांत ताणें ल्हान पूण याद उरपा सारकी भुमिका केल्या. अभिनेत्री मुमताज हिचे कारकिर्दीक आकार दिवपाक दारा सिंगालो सगल्यांत व्हडलो वांटो आसा. 60 वर्सांच्या  चित्रपट कारकिर्दींत दारा सिंगान 100 परस चड चित्रपटांनी काम केलें, तातूंतले चडांत चड 16 चित्रपट ताणें अभिनेत्री मुमताजा वांगडा केल्ले. दारा – मुमताज जोडी 1963 वर्साच्या ‘फौलाद’ चित्रपटांतल्यान पडद्याचेर आयली. अल्लड मुमताज आनी ही मॅन दारा सिंग हांचे जोडयेची जादू सुमार पांच वर्सां रुप्या पडद्याचेर प्रबळ उरली. ‘वीर भीमसेन’, ‘हरक्यूलीस’, ‘आंधी और तुफान’, ‘राका’, ‘रुस्तम-ए-हिंद’, ‘सैमसन’, ‘सिकंदर-ए-आजम’, ‘टारझन कम्स टू डेल्ली’, ‘टारझन अँड किंग कांग’, ‘बॉक्सर’, ‘जवान मर्द’ आनी… ‘डाकू मंगलसिंह  आनि हेर फिल्मानी हे जोडयेन देड डझन फिल्मांनी एकठांय काम केलां. दारान 2002 वर्सा ‘शरारत’, ताचे पयलीं ‘फर्झ’, ‘कल हो ना हो’, ‘जुल्मी’, ‘दिल्लगी’ सारक्या जायत्या चित्रपटांनी वेगवेगळीं पात्रां केल्यांत. 

मोहाली लागसार ताणें ‘दारा स्टुडिओ’ बांदलो आनी खूब चित्रपटय केले. ताणें आवयभास पंजाबीत ‘नानक दुखिया सब संसार’ हो पयलो चित्रपट तयार केल्लो. तो बरोच गाजलो. उपरांत ताणें ‘ध्यानी भगत’,‘सवा लाख से एक लडाऊं ’ आनी ‘भगत धन्ना जट्ट’ आदी चित्रपटांचीय निर्मणी तशेंच हिंदी, पंजाबी भाशेंतले 8 सिनेमा तयार केल्ले. तातूंतले 8 दिग्दर्शीत केले. 7 चित्रपटांची कथाय बरयली.  ताचो निमाणो याद उरपा सारको चित्रपट 2007 वर्साचो ‘जब वी मेट’. तातूंत ताणें करीना कपूराच्या आज्याचो रोल केल्लो. ‘वीर भीमसेन’ चित्रपटांत दारान भीमाची भुमिका केल्ली. ‘महाभारत’ सिनेमांत परतून भीमाची भुमिका केल्ली. ‘बलराम श्री कृष्ण’ चित्रपटांत दारासिंह कृष्णाचो व्हडलो भाव बलरामाचे भुमिकेंत दिसलो जाल्यार 1971 वर्सा ‘तुलसी विवाह’ चित्रपटांत दारासिंह पयलेच खेपे भगवान शिवाचे भुमिकेंत दिसलो.

‘हरि दर्शन’ आनी ‘हर-हर महादेव’ ह्या सिनेमांतय ताणें शंकराची भुमिका केल्ली. 1976 वर्सा प्रदर्शीत जाल्ल्या ‘बजरंग बली’ ह्या चित्रपटांत हनुमानाची भुमिका केली. तातूंन विश्वजीत -राम , शशी कपूर- लक्ष्मण आनी प्रेमनाथान रावणाची भुमिका केल्ली. उपरांत बारा वर्सां उपरांत ‘रामायण’ ही दूरदर्शन माळ सुरू जाली. तेन्ना रामानंद सागरान हनुमानाची भुमिका दारासिंगा परस दुसरो कोणूच बरी करपाक  शकना अशें मान्य केलें. दाराच्या अभिनय कारकिर्दींतलो मैलांचो फातर म्हणल्यार ‘रामायण’ मालिकेंतली हनुमानाची भुमिका. ताची शरीरभास, रामा विशीं निश्टा, भक्ती हे दाखोवन दारान हनुमानाचे पात्र जिवें केल्लें. लोक देवघरांत ताच्या फोटवाची पुजा करताले. रामायण माळे उपरांत ‘महाभारत’ माळेंतूय दारासिंह हनुमानाचे भुमिकेंत दिसलो. 1989 वर्साचे ‘लव कुश’ माळेंत दारान हनुमान केलो. 1997 च्या ‘लव कुश’ सिनेमातूय दारान हनुमान केलो. वाडटी पिराय आनी भलायकी इबाडिल्ल्यान दारान 2011 वर्सा लायट, कॅमेरा 

आनी ऍक्शनाक निरोप दिलो. 

1996 वर्सा दारा सिंगालो कुस्ती निरिक्षक न्यूजलेटर हॉल ऑफ फेमांत आस्पाव जालो. 2002 वर्सा डेव्ह मेल्टझर हाच्या टॉप 100 सर्वकालीन कुस्तीगीरांत 94 वे सुवातेर पावलो. 2016 वर्सा दारा भारताच्या सगल्या काळांतल्या पयल्या क्रमांकाच्या कुस्तीगीरांच्या वळेरेंत आस्पावतालो. 7 एप्रील 2018 दिसा 2018 वर्साच्या W.W.E  न ताचो हॉल ऑफ फेम लेगसी क्लासांत आस्पाव केलो. दाराक 12 जुलय 2012 दिसा पिरायेच्या 84 व्या वर्सा काळजाच्या आताकान  मरण आयलें.

————————————

सुदिन वि. कुर्डीकार