कुरकुरीत, फुसफुशीत चिरमुल्यो

Puffed rice also known as Murmura or Murmure in hindi served in a colourful ceramic bowl or plate or over gunny bag, isolated, selective focus

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

चिरमुल्यो तयार करपाक उज्याचो धग आंगार घेवचो पडटा. तेन्नाच आमकां धव्यो फुल्ल, कुरकुरीत, फुसफुशीत चिरमुल्यो कुडुम कुडुम करून खावपाक मेळटात.

लागसारच्या भुसारी दुकानांत गेल्ले कडून म्हाका चिरमुल्यो दिसल्यो. एक चिरमुल्यांचे पाकिट हांवें हाडलें. घरा येतकच एका वाडग्यांत घालून हांव खावपाक बशिल्लें. आजकाल चिरमुल्यो पाकिटांनी विकतात…. म्हाका भुरगेपणांतली याद जाली. चिरमुल्यो घेवन एक मनीस विकपाक येतालो. आमच्या वाठारांत पावला हें कळोवपाक ताणें मोठ्यान साद घालप ‘चिरमुल्योऽऽ, गांवठी चिरमुल्योऽऽऽ’ अशें तो दर एका मिनटान आड्डटालो. वेगवेगळ्या वाड्यांचेर साद घालीत तो चिरमुल्यो विकतालो.
ताचो साद आयकतकच आमी भुरगीं जाणट्यांक चिरमुल्यो घेवया म्हणून धोसप. फाटीक लागप. म्हजो बापूय रोखडोच तयार जातालो. आमच्या घरा लागीं पावला चिरमुलेकार, अशें दिसतना बेगीबेगीन हांवें दार उघडप आनी ताची वाट पळोवप. मुखार दिसतकच ताका व्हडा उमेदीन आमगेर आपोवप. चिरमुलेकार सामको घामान चिप्प भिजिल्लो आनी गर्मेन त्राशिल्लो आसतालो. फाटीर एक व्हडलो साक भरून चिरमुल्यो आनी तातूंत एक लाकडाचें माप…. असो हो चिरमुलेकार दारा भायर येतकच म्हजो बापुय ताचे कडेन चार उतरां उलयतालो.
चिरमुल्यांच्या त्या मापाक कितले पयशे तें म्हाका याद ना. एक व्होडलो डबो भरून आमगेर चिरमुल्यो घेवप आशिल्लें. तश्यो चिरमुल्यो सगळ्यांकुच आवडटाल्यो. चिरमुल्यो ह्यो तांदळा पसून तयार करतात. तांदुळ फुलतकच त्यो तयार जातात आनी वजनान सामक्यो ल्हव आसतात. मुठभर बचके मारून चिरमुल्यो डब्यांतल्यो घेवन आमी भुरगीं खावपाक बसतालीं. जमनीर थोड्यो चिरमुल्यों सांडटाल्यो. वाऱ्याच्या ल्हव झुळूकेन हेवटेन- तेवटेन धांवताल्यो.
दनपारचे जेवण तयार जावचे पयली जिबेचे इल्लेशे भुकेक थातारपाक चिरमुल्यो खावप आशिल्लें. डबोभर चिरमुल्यो पळोवन आज्जेच्या मनान चिरमुल्यांचे लाडू वळपाचो बेत जातालो. रोखडेंच गोड हाडून दुसरे दिसाच पाक करून कुरकुरीत चिरमुल्यो घालून वळिल्ले मोठ्ठे लाडु भुरग्यांच्या आवडीचेच. खावपाक रुचिक, हलके आनी पुश्टीक. अशे हे लाडू करून डब्यांनी भरून दवरताली. आजी म्हणी, चिरमुल्यांचे लाडू करपाक सोंपे आनी जितले सोंपेपणान ती लाडू करपाची खबर करताली, त्याच सोंपेंपणान लाडवांचो डबोय रिकामी जातालो. चिरमुल्यांचो वापर जायते जिन्नस करपाक जाता. सुखी भेळ आनी भेलपुरी करपाक चिरमुल्यांचो उपेग करतात. जायते कडेन चिरमुल्यो घालुन पोळे काडटात. देवाच्या नैवेद्‌याक पासुन चिरमुल्यो दवरतात.
आमच्या गोंयांत ल्हान भुरग्यांक नवीन दांत येतात तेन्ना ‘दातोळ्यो’ म्हणून घालतात. हे कार्यावळीक कुकुल्यांच्या माथ्या वेल्यान चिरमुल्यो ओतयतात. ल्हव आशिल्ल्यान भुरग्यांक कसलीच दुखापत जायना. आंगार पडिल्ल्यो चिरमुल्यो आपल्या माणकुल्या हातांनी घेवन भुरगी आपल्या तोंडांत घालतकच त्यो आपशींच विरगळटात.
नागपुरचो फामाद ‘भडंग’ हो चिवड्याचो प्रकार चिरमुल्यो घालुनुच करतात. कुरकुरीत, फुसफुशीत, हलक्यो- फुलक्यो चिरमुल्यो आमच्या भारतांत सगळे कडेन मेळटात. विगड- विंगड राज्यांनी तांकां वेगवेगळ्या नावानी वळखतात. मुरमुरा, पोरी, मामरा कुरमुरा अश्या साबार नांवांनी लोक चिरमुल्यो आवडीन खातात.
हेरां परस भुरगो / भुरगें आंगपांगान बारीक वा ल्हान आसत जाल्यार आमी ताची ‘चिरमुली’ अशें फकांडां करतात. चिरमुल्यो तयार करपाक उज्याचो धग आंगार घेवचो पडटा. तेन्नाच आमकां धव्यो फुल्ल कुरकुरीत, फुसफुशीत चिरमुल्यो कुडुम कुडुम करून खावपाक मेळटात.

स्नेहा साळकार
करंजाळे – पणजी