भांगरभूंय | प्रतिनिधी
शिक्षण, तंत्रगिन्यान, वैजकी प्रगती, सल्लो-मसलत, प्रशिक्षण हांच्या पालवान अशीं भुरगीं खंयचे खंय आयज पावंक लागल्यांत. ह्या सगळ्यांच्या योग्य पालवान आनी पालकांच्या इच्छाशक्तीच्या बळार ऑटीजम सारक्या बौद्धीक दिव्यांगांक योग्य फुडार दिवं येता…
दाराची बॅल वाजली. हांवें दार उगडलें. ‘हांव रमेश, अंजनीचो घोव,’ दारांत आशिल्ल्या मनशान म्हणलें. हांवें ताणें अंजनी म्हणणां फुडें वळखलों. फाटल्या चार- पांच वर्सांत आमची गांठ- भेट जावंक ना, तरी हांव वळखलों. अंजनी म्हजें स्कूलमेट आनी इश्ट. रमेश खूबच निरशेल्लो कसो दिसतालो.
‘हावं तुमची माफी मागपाक आयलां,’ ताणें म्हणलें.
‘माफी’, हांवें अजापान म्हणलें.
‘आनी तुमची मदतय मागपाक आयलां’, ताणें फुडें म्हणलें. म्हाका हें नवीनच आसलें. हांव अंजनीच्या संपर्कांतय नासलों.
‘माफी….मदत… रमेश, हांव समजलो ना. प्लीज उक्तेपणान सांग. माफी- बिफी कांयच गरज ना,’ हावें ताचो ताण उणो करपाक म्हणलें. ताणें मात्शे आडेवेढे घेतले आनी मागीर म्हणलें, ‘आमचें चार वर्सांचें चली स्वयंमग्न म्हणून दोतोरान दाखलो दिला.’ ताणें मान सकल घाली.
‘आमच्या घरचीं म्हज्या लग्ना कडेन ज्या असंवेदनशीलपणान वागलीं तुमचे कडेन ताचे पासत हांव मना सावन माफी मागतां. आमची व्हड चूक जाली, माफ करात,’ ताणें म्हजे मुखार हात जोडून म्हणलें. म्हजे तकलेंत उजवाड पडूंक लागलो. पूण हो वेळ रमेशाक आनी अंजनीक तशेंच कुटूंबाक सावरपाक मदत करपाची, धीर दिवपाची, आदार करपाची, फाटलें घेवन बसपाचें न्ही.
‘रमेश, हें पळय, फाटलें सगळें विसरून वचात. आतां फकत ह्या बायच्या फुडाराचेर लक्ष दिवपाचें…’ हावें ताका समजायत मार्गदर्शन केलें.
‘आमी म्हत्वाचीं तीन- साडे तीन वर्सां ‘डिनायल सिंड्रोमां’त घालयलीं. अंजनी आमकां समजाय. तुजे कडेन संपर्क करूंया म्हणी. पण, आमी ताचें आयकलें ना. आई- बाबा आनी हांव सामकेच कांयच आयकूंक तयार नासलें. आमच्या घरांत ऑटीजमचें भुरगें जल्मूंक शकना अशें कितें तरी आमच्या मनाची ठाम समजूत आसली. आमी अंजनीक, चलयेचे आवयकय समजून घेतलें ना. इतलेंच न्ही तर इश्टांचें, बरें मागप्यांचें, फॅमिली दोतोराचें, कोणाचें म्हळ्यार कोणाचेंच आयकलें ना. ह्या दोतोरा कडच्यान त्या दोतोरा कडेन करीत तीन वर्सां वगडायलीं, फकत एकाएक आपलें कोण तरी सांगतलो ताका ऑटीजम ना,” ताणे म्हज्या हातांत दिव्यांग जिल्हो निदान केंद्राचो दाखलो दित म्हणलें.
हावें दाखलो बारीकसाणेन वाचलो. ‘सौम्य ऑटीजम’आसलें.
‘प्लीज डोंट वरी. सौम्य आसा, देखून तुमकां समजूंक ना. हें भुरगें मायल्ड ऑटीजमाचें आसा. हाची योग्य निगा घेत, देखभाल करीत, तुमी आवय- बापायन, घरांतल्यांनी योग्य मार्गदर्शन घेवन ताका वयर काडीत, योग्य शिक्षण दित, तर हें भुरगें सामकें सर्वसामान्य जीण जियेतलें. तें आयुष्यांत खंयच्याय एका वाठारांत पर्जळुंकय शकता. भिवपाची मातूय गरज ना. ताका जाय पडटलें तुमचो विश्वास आनी अखंड फाटबळ…’ हावें धीर दित म्हणलें.
‘खरें सांगूं सर, स म्हयन्या उपरांत ताचे वाडीचे पांवडे चुकताले. ताचे वाडी विशीं दुबावाक रजावं आसलें. पुण अंजनी हुस्को उक्ताय जाल्यार आई- बाबा म्हण,
‘आरे ल्हान आसतना तुजेंय सगळें उसरांच जाल्लें… दांत उसरां आयिल्ले, उबो रावपाक फाटीं, उलोवपाक उसरां, चलपाक उसरां लागिल्लो…’
चली दोळ्यांक दोळो दिना, खेळण्याच्या बाबतींत एकच खेळणे घेवन खेळटा मरे तें… हेर भुरग्यां वांगडा तें खेळना…..अशें अंजनी म्हण… तरी आईचें तेंच पालूपद….‘तुजेरच गेलां रे चली…’
‘अंजनी म्हाका शिटकावपाचे यत्न करी, पुण हावें ताकाच तोंड बंद करपाक लायलें… खरें म्हळ्यार म्हजें मन आमचें भुरगें दिव्यांग हें मानपाक टाळटाळ करतालें….’ तो मनांतलें भायर काडटालो. ताचें मुखामळ गुन्यांवी जाल्लें. तो जसो काय आपल्या सगळ्या चुकांचें प्रायश्चित्त सोदी. ताच्या दोळ्यांत दुकां जमा जाल्लीं. हांव उठून ताच्या सरी गेलों आनी ताच्या खांदार हात दवरलो.
‘चुको मनशां कडेनुच जातात रमेश. आतां फाटलें उस्तून खंती जावन कांयच साध्य जावचेलें ना. आतां पुराय चलयेच्या फुडाराचेर लक्ष केंद्रीत करात, सगळें बरें जातलें,’ हांवें ताका समजायलो.
‘मातय टेन्शनांत रावं नाकात… तेच परीन तें ऑटीजमांतल्यान बरें जातलें अशी आस्त बाळगून रावं नाकात. कारण, तशें हातूंत आसना. ही एक स्थिती, ती मानून घेवपाची. तुमचें भुरगें ऑटीजमचें हें लिपोवन दवरपाची कसलीच गरज ना. उलट तशें करप म्हळ्यार ताका तुमी लिपोवन वयर काडटलीं… आयच्या जगांत हें शक्य ना आनी तें सामकें चुकीचें… ताच्या विकासाक मारक. ताका लोकांचें कुतूहल, चुकीच्यो, दुषित, कुच्छिद्री, दुबावित प्रतिक्रिया झेलित दबावा सकला व्हड जावचें पडटलें. ताका उक्त्या मळबा सकला, तुमच्या सगळ्यांच्या पुराय मोग, फाटबळ आनी मार्गदर्शना सकला वयर सरूंनी.
शिक्षण, तंत्रगिन्यान, वैजकी प्रगती, सल्लो-मसलत, प्रशिक्षण हांच्या पालवान अशीं भुरगीं खंयचे खंय आयज पावंक लागल्यांत. ह्या सगळ्यांच्या योग्य पालवान आनी पालकांच्या इच्छाशक्तीच्या बळार ऑटीजम सारक्या बौद्धीक दिव्यांगांक योग्य फुडार दिवं येता… आमच्यांतच, घरा- दारांत, समाजांत ‘थोडीसी सोंच बदल चाहिए,’ हावें म्हणलें.
‘म्हत्वाची गजाल म्हळ्यार ताचेर बारीक लक्ष दवरप, ताका कितें त्रास करता, ताका कसले गजालींत आवड आसा हाचेर लक्ष जाय. मात ताका उणेपणाची भावना जाणवूंक दिवप ना. ताका तशें लेखूंक सोदपी लोकां पसून ताका पयस दवरचें….’ तो बरोच सांवरिल्लो. तो उठलो. म्हजो हात हातांत घेवन ताणें, ‘साॅरी सर’ म्हणलें आनी, ‘गरज लागता तेन्ना तुमच्या आदारा पासत येतलीं आमी,’ म्हणून तो वचपाक गेलो. हावें अंजनीक विचारलां म्हणून सांग, धिरान वाग म्हणून सांग, अशें सांगलें ताचेर ताणें ‘आं’ म्हणून फाटसुनच तकली हालयली…
दार बंद करतना चार- पांच वर्सां फाटली गजाल म्हज्या दोळ्यां सामकार सिनेमा कशी उबी जाली…
अंजनी म्हजें क्लासमेट- इश्ट. अंजनी आनी ताची मस्कुलर डिस्ट्रोफीची ताचे परस मात्शी ल्हान मावसभयण मंगल सामक्यो जिवाभावाच्यो इश्टिणी. अंजनीचें लग्न थारलें तेन्ना ताणे मंगलाक आपली करवली करपाचें थारायलें. पण, अचकीत सगळ्या कथानकाक वेगळेंच मोडण मेळ्ळें. न्हवरेकार रमेशाच्या घरच्यांनी हरकत घेतली. व्हीलचेरा वयली करवली कसली….तांचे कोतान हें लग्नाक अपशकुनी कशें..
अंजनी सामकें बेजार जालें. ही अंधश्रद्धा कसली… ताणें खूब समजावपाचे यत्न केले. पण, रमेशाचे आवय- बापूय उणे शिकिल्ले. तांचेर अंधश्रद्धेचो प्रभाव आसलो. दिव्यांगपणा सारक्या गजालींत फुडारिल्लें चितप तांचे कडेन आसप शक्य नासलें. अंजनीच्या जीवाक लागलें. लग्न मोडपा मेरेनची भास अंजनीन केली. अंजनी सामकेंच कात्रींत सापडिल्लें. ताणें निमणो यत्न म्हणून आपलो लागींचो इश्ट आनी दिव्यांग वाठारांत वावुरपी म्हणून म्हाका फुडें काडलो. रमेशाच्या घरा वचून हावें म्हजें दिव्यांग विशया वेलें सगळें गिन्यान पणाक लावन सगळ्यांक समजावपाचो यत्न केलो. आवय- बापुय तर, असलें अपशकुनी मनीस लग्नाक खरें तर येवचेंच न्ही अशी भास उलोवंक लागले….
हांव सामको निरशेवन भायर सरलों. आवय- बापायचें सोड, म्हाका रमेशा कडेन मोनेळाची अपेक्षा नासली. निदान ताणे अंजनीच्या भावनांचो विचार करूंक फावो आसलो. अंजनीक सगळें सांगलें, पुण ताच्या जावपी मांय- मावांचीं रमेशा मुखार म्हाका दिल्लीं निमणी उतरां ताका बळयांच लिपयलीं…. ताच्या फुडाराचें चितून.
‘इतलो जर तुमकां ताचो पुळको जाल्यार तुमी ताचे लग्नय कित्याक करीनात? मागीर व्हरात वाजयत- गाजयत ताका घरा’, आवय हडबडली आनी बापायन तिची ‘री’ ओडी…. म्हाका त्या जाण्ट्यांक दुखोवपाचें नासलें. शिवाय अंजनीचो फुडार त्या घरांत. हें खंयचे खंय वता म्हणून हावें तोंड बंद केलें आनी भायर सरलों.
खरें म्हळ्यार अंजनी चुकीच्या मनशां मदी वता अशें म्हाका दिसतालें. दिव्यांग मनीस आपल्या कुटूंबांत जो मेरेन ना तो मेरेन आमी कितले असंवेदनशील जावं येतात.. समाजांत दिव्यांगां विशींची अशा तरेची उपेक्षा, भेदभाव, सर्वसमावेशकतेचेचो अभाव, दुस्वास.. केन्ना ना जातलो काय…अश्या विचारांनी म्हजी तकली सामकी विरार जाल्ली.
मंगल ताच्या आवय- बापायक जड जालें ना, तांणी ताका मायेन वयर काडलें. हांकां कित्याक इतलो तिरस्कार? हो नक्कीच अंधश्रद्धेचो परिणाम….हांव जड अंतस्करणान घरा आयलों.
अंजनीचें लग्न जायना जायना म्हणून 35 वर्सां पिराय हुपून आतां जातालें. ताचोय नायलाज जाला आसतलो. ताची मोगाची मावसभयण आनी तिचे आवय- बापुय आपल्या लग्नाक ना हाचें अंजनीक आनी ताचे आवयक कितलें दुख्ख जालां आसतलें… म्हाका हें समजतालें. म्हजो अंजनीचेर ना राग, ना शीण. पुण हावें ताच्या संवसारा पसून पयस रावप पसंत केलें, आजवेर.. आतां मात ताका आदार दिवचोच पडटलो…. कालाय तस्मै नमः
प्रकाश वामन कामत
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
