भांगरभूंय | प्रतिनिधी
ह्या दिसांनी गोंयच्या गांवांनी सांजवेळार फक्त एकच आवाज प्रतिध्वनीत जाता तो म्हणल्यार घुमट आरती. पावस सुरू जाला आनी भक्तीचें वातावरण परत एक फावट धरपाक लागलां. गांवांनी, देवळांनी, घरांच्या आंगणांनी तशेंच मंडळांच्या सुवातींनी बाळगोपाळांनी सराव सुरू केला. घुमट, शमेळ, कांसाळें ह्या सुरांत आरतीचे सूर मळबांत प्रतिध्वनीत जावंक लागल्यात. खंय तरी भुरगीं शेजारच्या घरांच्या हुमऱ्यार बसून गावंक शिकतात, जाल्यार खंय तरी जाणकार कलाकारां कडल्यान ताल शिकतात.
ही एक परंपरा, ही एक भक्ती, आनी हो आमचो सांस्कृतीक वैभव. अशा रोमांचक काळांत श्री.सांतेरी शांतादुर्गा बाल आरती मंडळ, कुंकळयें सारक्या संस्थांनी भुरग्यां खातीर एक सोबीत आनी समतोल मंच तयार केला- जंय कला आनी शिक्षण ह्या दोनूय गजालींक सारकें म्हत्व दितात.
समाजाचे निर्मितींत शिक्षण आनी कला ह्या दोनूय गजालींचो मोलादीक वांटो आसता. शिक्षण म्हळ्यार जिणेक दिका दिवपी सराव, जाल्यार कला म्हळ्यार मनांत प्रगतीचो मार्ग दाखोवपी सराव. हे दोगूय एकठांय आसतना भुरग्याचें व्यक्तीमत्व खऱ्या अर्थान तयार जाता. देखूनच आमी म्हणटात- ‘कला ही एक सराव, पूण शिक्षण ही दिका.’
फाटल्या कांय वर्सांत गांवच्या पांवड्यार जायत्या बाल कलाकार संघटणांनी आपल्या कार्यावळींतल्यान भुरग्यांंतल्या सुप्त प्रतिभेक दिका दिल्या. तातूंत गोंयांतलें घुमट आरती हें एक गिरेस्त सांस्कृतीक दायज, जें फक्त धर्मीक परंपरेक मर्यादीत उरना, पूण सामुहीक कलेचें प्रतीक, ताल आनी भक्तीचें संगम, आनी एक गौरवशाली सादरीकरण जालां. घुमट आरती ही फक्त देवते मुखार केल्ली प्रार्थना न्हय, तर ती ध्वनी, ताल आनी भक्ती हांची मेळून तयार केल्ली रचणूक. परंपरीक वाद्यांचो वापर, एकठांय गावपाची शिस्तबद्ध पद्दत आनी तातूंतल्यान निर्माण जावपी सामुहीक सादरीकरण ही भुरग्यां खातीर जिवी शाळा.
घुमट आरती खातीर जाय आशिल्लो सातत्यान सराव, धीर, एकचार आनी गायन शैली फक्त कलात्मक न्हय तर व्यक्तीमत्व उदरगती खातीरय खूब म्हत्वाची. आरतीचो ताल चुकीचो आसलो की ताचो परिणाम पुराय सादरीकरणाचेर जाता. देखूनच अशे कलेंत शिस्त हो एक मुळावो घटक. जायते मंडळ नेमान घुमट आरती करतात. ह्या मंडळा वरवीं ल्हान भुरग्यांक आरतीची वळख करून दितात, तांकां संघटणात्मक वावराचें म्हत्व समजून दितात आनी सगल्यांत म्हत्वाचें म्हणल्यार तांकां शुध्द भक्तीचीं मुल्यां दितात. घुमट आरती आतां सर्तीच्या पांवड्यार पावल्या. जिल्हो पांवड्यार, म्हाल पांवड्यार आनी राज्य पांवड्यार जायत्यो घुमट आरती सर्ती जातात.
ह्या सर्तींनी वांटो घेवपा खातीर भुरग्यांक पुराय तयारी करची पडटा. ही पद्दत फक्त कला सादरीकरण न्हय, तर तरणाट्या कलाकारा खातीर ती आत्मविस्वास, धीर आनी समाजीक शिश्टाचार हांचे प्रशिक्षण. सादरीकरणाच्या वेळार जाय आशिल्ली शिस्त, वेशभुशा, खेळपाची शैली, आनी लयबद्ध इश्टां कडेन समन्वय- ह्यो सगल्यो गजाली शिकतना भुरगीं जायतीं कुशळटायो मेळयतात. फुडारपण, संघटणात्मक भावना, सांस्कृतीक अभिमान हांच्यो बिंयो तातूंत रोयतात. पूण हे सगले प्रक्रियेंत शिक्षणाचेर दुर्लक्ष जावचें न्हय हाची जतनाय मंडळान, पालकांनी आनी शिक्षकांनी सगल्यांनी घेवची. कारण परिक्षा, गृहपाठ, अभ्यासक्रमाक वेळ दिवप तितलेंच म्हत्वाचें.
जायते फावटी सरावाचो वेळ अभ्यासाच्या वेळा कडेन जुळना. अशा वेळार भुरग्यां मदीं गोंदळ निर्माण जाता. केन्ना केन्ना सरावाक येवपाची इत्सा इतली वाडटा की भुरगो अभ्यासा पसून पयस वता. वा उरफाटें पालकांनी अभ्यासाचेर चड भर दिल्ल्यान भुरग्यांचें लक्ष कला कार्यावळींतल्यान पयस वचूंक शकता. ह्या दोन अतीं मदीं समजदार समतोल जाय पडटा. हाचे खातीर आदीं नियोजन, वेळ वेवस्थापन, वेव्हारांत स्वयंसेवी वांटो घेवप, पालक आनी मंडळा मदीं पारदर्शक संवाद सादप खूब म्हत्वाचें. शिक्षण म्हळ्यार जिणेक दिका दिवपी. कला मन समृध्द करता, व्यक्तीमत्व उगडटा, पूण शिक्षण हें जिणेचें मुखेल साधन. ताका लागून भुरग्याक अर्थीक स्वातंत्र्य, विचारशीलताय आनी तर्कशुध्दताय मेळटा. देखून कलाकार कितलोय बरो आसलो तरी ती कला शिक्षणाच्या आदारान तिगूंक शकना.
आयज कलेच्या मळार जायत्या यशस्वी लोकांनी आपलें शिक्षण पुराय केलां. दोनूय मळां मदीं समतोल दवरून तांणी आदर्श तयार केला. “कला हें एक साधन, पूण शिक्षण म्हणल्यार दिका” ह्या वाक्यांचो अर्थ आतां स्पश्ट जाता. घुमट आरती सारकी कला म्हळ्यार आमचे परंपरेचो उस्वास, जाल्यार शिक्षण हें त्या परंपरेक आदार दिवपी मूळ. हे दोनूय घटक एकामेकांक आदारून
आसात.
भुरगीं कोरीव पाटी – तांचो फुडार आमी त्या पाटयेचेर कितें बरयतात ताचेर आदारून आसता. देखून तांकां कला आनी शिक्षणाचो अणभव एकाच वेळार दिवप ही आमची जापसालदारकी. शिस्त, समर्पण, भक्ती, समजूत हांचीं मुल्यां घुमट आरती वरवीं पेरूंक मेळटात, पूण त्या झाडाक गिन्यानाचें उदक दिवंक ना जाल्यार ताची वाड अपूर्ण जातली.
देखून आमी भुरग्यांक आरतीच्या ध्वनीं वरवीं भक्ती शिकोवया आनी पुस्तकांच्या पानांतल्यान दिका दाखोवया.
मनोज कुंकळ्येंकार
9764215365
खिणाखिणाक ताज्यो घडणुको आनी तुमचे कडेन संबंदीत दरेक खबर मेळयात एका क्लिकाचेर! फेसबूक, ट्विटराचेर आमकां फॉलो करात आनी व्हाट्सएप सबस्क्रायब करपाक विसरूं नाकात.
