उदास मौसम के लिए हम लढेंगे साथी

भांगरभूंय | प्रतिनिधी

प्राग शारांत 1939 वर्सा विद्यार्थ्यांनी केल्ल्या फासिस्ट शक्तीच्या प्रतिरोधाचे यादींत 17 नोव्हेंबर हो दीस आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी दीस म्हण मनयतात. जगांतल्या दर एक स्थित्यंतरांनी विद्यार्थ्यांचो मोलादीक वांटो आसा. विद्यार्थी चळवळ ही तत्कालीन राजकी, समाजीक आनी अर्थीक प्रस्नांचो हारसो. आयचे विद्यार्थी हे फाल्यांचे कामगार हें विद्यार्थी चळवळीचें सत्व. जगाचीं उत्पादन साधनां बदल्लीं ताचो सरळ प्रभाव विद्यार्थी आनी तांच्या मुखार आंखून दवरिल्ल्या अभ्यासक्रमाचेर पडटाच. पूण साधनाच्या बदलान शिक्षणपद्दती आनी ताची प्रक्रियाय बदलता हें विसरूंक फावना.
कोविडाचे महामारीक लागून शिक्षण ही राज्याची ‘नॉन- एसेंशिलय’ कॉमोडिटी जावन पडल्या. आनी ह्या अनिश्चिततेच्या काळांत विद्यार्थ्यांचो मोठो वर्ग दर्जेदार शिक्षणा पासून वंचीत उरला ही वास्तूस्थिती. देशाची साबार सरकारां ‘नव शिक्षण निती’ अमलांत हाडूंक व्यस्थ आसा. नव शिक्षण निती शिक्षणाचे प्रक्रियेचो कायापलट करपाचो हावेस बाळगीत, दर एक अभ्यासक्रमांत कळाशी हाडूंक सोदता. पूण एके गजालीचेर नव शिक्षण निती मौन बळगिता तें म्हळ्यार हे बदल सादूंक जाय पडपी अर्थीक तरतूद. कळाशी विकासाच्या निर्माणांत विद्यार्थ्यांचे वैचारीक वाडीचो मुद्दो अचळय शेणत चल्ला आनी शिक्षणाच्या तांत्रिकीकरणांत प्रक्रिया आनी व्यापक विज्ञाननिश्ट नदरेचो विसर पडत आसा. ज्या देशान समाजीक – अर्थीक विशमतेच्या विरोधांत संदींचे समानतेचो अजेंडा फुडें व्हरूंक विद्यार्थी चळवळ उबी जाली. आयज डिजिटल विशमतायेचो प्रतिकार करपांत विद्यार्थी चळवळ उणी पडपाक लागल्या.
प्रस्नांच्या जाळांत आयचो विद्यार्थी सांपडला तेन्ना ‘आमच्या तेंपार विद्यार्थी आसतना आमी हें केलें’ अशें सांगून पुराय नॉस्टल्जीक जावन तुमची विद्यार्थी जीण कितली असमर्थ आसा हें दाखोवन खच्चीकरण करपाचें सोडून आयच्या विद्यार्थ्यांक आमी सकारात्मक अजेंडा दिवपांत असफळ थारल्यात. शिक्षणाचें बाजारीकरण जातना आमीय त्या बाजाराचो घटक हें विसरूंक फावना. ज्या विद्यार्थ्यांचे धिटाये खातीर 17 नोव्हेंबर हो दीस आंतरराष्ट्रीय विद्यार्थी दीस म्हण पाळटात, त्या संघर्शांत विद्यार्थ्यां बरोबर तांचे शिक्षकूय आशिल्ले हें विसरूंक फावना. नवरात्रांचे णवूय दीस थारिल्ल्या रंगाची मुस्तायकी घालून सुमारा भायले उमेदीन शिक्षक संस्थांनी येतात. पूण एक दीस थारावन वर्सान-वर्सा कंत्रादी आनी अनियमीत पद्दतीचेर काम करपी आपल्या सहकार्यांचेर जावपी आन्याया आड काळें घालून येवपाची कापास्ताद कोणाक जायना. कोविडाचे महामारींत समाजाचो एक मोठो घटक संदी पासून वंचीत उरता तेन्ना सामुहीक भुमीक घेवपाक शिक्षक वर्ग पुरायपणान अयशस्वी थारला ही वस्तुस्थिती.
2011 वर्सा अमेरिकेंत वाडपी विद्यार्थी रिणांच्या विरोधांत विद्यार्थ्यांनी ‘ऑक्युपाय वॉल स्ट्रीट’ चळवळ उबी केली. ह्या उस्पूर्द जामावाचें पुराय संचलन राजकीय फुडारी वा माध्यमां बगर पुरायपणान समाजीक माध्यमांचेर जाल्लें. ताची दखल तत्कालीन अमेरिकी राष्ट्राध्यक्ष बराक ओबामाक घेवची पडली आनी तेन्ना सावन शिक्षणाचो खर्च हो अमेरिकेंत राजकीय मुद्दो जालो. ताचे उपरांत ह्याच माध्यमांतल्यान टुनिसीया, इजिप्त, लिबीया ह्या देशांनी आंदोलनां जावन सत्ता परिवर्तनां जालीं. ह्या चळवळींचो जर बारीक अभ्यास केलो जाल्यार विद्यार्थी तत्कालीन राजकीय वर्गाचेर आपलो अविश्वास दाखयतात. कारण लोकशायेच्या बाजारीकरणांत सत्ताधारी तशेच विरोधी पक्षाचें देखून बाजारीकरण जालां. आनी हाची दखल प्रस्थापीत समाजशास्त्रींनी घेतिल्ले दिश्टी पडना ताचें कारण म्हळ्यार तरणाट्यांची अभिव्यक्ती बदल्या. आदीं लोकांक जमोवपाक पत्रकां, घोशणा वा पथनाट्याची गरज आशिल्ली. आयज ते जागृतायेचें काम समाजीक माध्यमां करतात. जरीय ऑनलायन शिक्षणाचें वास्तव भारतांत महामारीच्या काळांत आयलें, तरीय 2015 वर्सा सावन दक्षीण आफ्रिका देशांत #RhodesMustFall आनी #FeesMustFall ह्या नांवा खाला विद्यार्थी ‘ब्लेंडेड’ अभ्यासक्रमांचो विरोध करता.
ह्या जागतीक प्रवाहांचे परिणाम भारतांत विद्यार्थी आंदोलनांनी हळू- हळू दिसूंक लागला. फी वाडीच्या विरोधांत आनी खास करून रोहीत वेमुला आत्महत्येच्या उपरांत जीं विद्यार्थी आंदोलनां जातात, तातूंत प्रस्थापीत राजकी वर्गाची पुरायपणान गैरहजेरी आसा. अनुसुचीत जातीचे विद्यार्थी आयज ह्या आंदोलनाचें फुडारपण करतना दिश्टी पडटा, ताचें कारण म्हळ्यार शिक्षणांत राज्यवेवस्थेन काडिल्लें आंग. ताचो पयलो बळी वंचीत घटक आसतलो हें विद्यार्थ्यांक समजलां. देखून आयज हे विद्यार्थी आंबेडकार आनी गांधीचीं पांयजेलां खांदार घेवन रस्त्यार देंवल्यात.
ह्या वर्साच्या मार्च म्हयन्यांत लाटीन अमेरिकेंतल्या चिले देशांत थंयच्या विद्यार्थी फुडारी गाब्रीयल बोरीक हांणी देशाच्या राष्ट्राध्यक्ष पदाची वेंचणूक जिखली. समानता आनी लैंगीक न्यायाच्या मुद्याचेर तांणी आपली दावेदारी ठोकली आनी जिखून येतकच आपल्या मंत्रीमंडळांत दादल्यां परस महिलांक स्थान चड दिलें. काळाच्या बदलपी पावलांक वळखुपाची कुंवत आमच्या प्रस्थापीत आकलनशक्तींत आसा व्हय?
उदारमतवादी-लोकशायेच्या जागतिकीकरणाक चीन एक हाती आव्हान दिता. ताच्या परस्पर तांणी आपली ‘पात्रत-नोकरशाही’ कसाक लायल्यात. एक वेळार सवाय दिसवड्या खातीर पश्चिमी कंपन्यो आपल्या उतदादनाची निर्मिती चिनी मनीसबळ बाजारांत सवाय भितर करून घेताली. आयज काळ बदल्ला. चीन आयज उत्पादनां बरोबर स्वताचें तंत्र विकसीत करपाक लागला. ताचें म्हत्वाचें कारण म्हळ्यार फाटल्या 5 दसकांनी चिनान आपल्या मनीस विकासाचेर नियोजीत रित्या संसाधनाची गुंतवणूक केल्या. भौशीक शिक्षण, भौशीक भलायकी आनी शेती ह्या क्षेत्रांत चीनान दोळे दिपकावपी उदरगत सादल्या. चीनांत बाजार देशाची निती थारायना तर देश बाजाराची निती थारायता.
विद्यार्थ्यां मुखार गुणात्माक उद्दिश्टां घालून दिवपाक आमचो समाज, बाजार आनी राजकीय वर्ग पुरायपणान अयशस्वी थारला आनी स्वताच्या पराभवाचें खापर तरणाटे पिळगेचेर मारूंक आमी धन्यता मानतात. शिक्षण ही ‘कॉमोडीटी’ न्हय, शिक्षण ही प्रक्रिया. आनी ती सामुहीक प्रक्रिया. देखून शिक्षण वेवस्थेचे आंखणेंत आपणें कितलें योगदान दिलां तें दर एकल्यान तपासपाची गरज आसा.
आयच्या विद्यार्थ्यांच्या मनांत साबार प्रस्नांचें वादळ चलता. तातूंतलो म्हत्वाचो मुद्दो म्हळ्यार आपलो अभ्यासक्रम आनी डीग्री ही भोंवतणच्या वातावरणांत तगतली काय ना? ह्या ताच्या मौनाक आमी ताचें दुबळेपण मानलें जाल्यार येवपी काळ आमकां माफ करचो ना. देखून, ह्या कठीण वेळाच्या काळांत आपल्या प्रस्नांचो थाव घेवपी दर एक विद्यार्थ्यांक कवी पाशाच्या वळींनी सांगपाची गरज आसा.. ‘हम लढेंगे साथी, उदास मौसम के लिए हम लढेंगे साथी’.

युगांक नायक
7507388596